Andrzej Pająk

Ze 173 zmianami Senat przyjął ustawę o zmianie ustaw regulujących wykonywanie niektórych zawodów, uchwaloną przez Sejm 19 kwietnia 2013 r. na podstawie projektu rządu. Za przyjęciem nowelizacji z tymi poprawkami głosowało 51 senatorów, 1 był przeciw, a 22 wstrzymało się od głosu. Ustawa ogranicza część wymogów formalnych w dostępie do 51 profesji, m.in.: notariusza, komornika, adwokata, radcy prawnego, przewodnika turystycznego, pilota wycieczek, pracownika ochrony, detektywa, rzeczoznawcy majątkowego, syndyka, zarządcy i pośrednika nieruchomości, geodety, bibliotekarza, taksówkarza, szypra żeglugi śródlądowej. Deregulacja obejmie też zawody: trenera klasy drugiej, pierwszej i mistrzowskiej, instruktora sportu, doradcy zawodowego, pośrednika pracy, specjalisty do spraw rozwoju zawodowego. Stanowi pierwszą transzę deregulacji. Druga, dotycząca 89 zawodów, jest już po uzgodnieniach międzyresortowych; zaawansowane są także prace nad projektem trzeciej transzy (103 zawody z branży finansowej i technicznej). W nowelizacji m.in. skrócono do 3 lat – w okresie przypadającym na maksymalnie 6 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu adwokackiego – okres stażu pracy danej osoby w urzędzie obsługującym organ władzy publicznej, umożliwiającego przystąpienie do egzaminu. Skrócono okres dochodzenia do zawodu notariusza z 4,5 roku do 3,5 roku. Jeśli chodzi o zawody adwokata i radcy prawnego, zrównano okres aplikacyjny, po którym można przystąpić do egzaminu adwokackiego bądź radcowskiego, z okresem pozaaplikacyjnym, czyli pracy w kancelarii w związku ze świadczeniem pomocy prawnej. Komisje: Gospodarki Narodowej, Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Ustawodawcza wniosły o wprowadzenie 179 poprawek, ich mniejszość – 38. W trakcie dyskusji propozycje zmian złożyli senatorowie: Marek Borowski, Robert Dowhan, Jan Maria Jackowski, Stanisław Jurcewicz, Marek Martynowski, Andrzej Matusiewicz, Andżelika Możdżanowska, Grażyna Sztark i Piotr Zientarski. W większości przyjęto zmiany o charakterze redakcyjnym, doprecyzowującym, korygujące odesłania, zapewniające spójność terminologiczną i technicznolegislacyjne. Na mocy jednej z poprawek, dotyczącej zawodu zarządców nieruchomości, utrzymano obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej zarządców nieruchomości i osób zajmujących się pośrednictwem w obrocie nieruchomościami. Ponadto osoby te będą musiały wykonywać swe czynności na podstawie umowy obowiązkowo zawieranej w formie pisemnej. Senatorowie zdecydowali także o przywróceniu pierwotnych zapisów ustawy, odnoszących się do szkoleń i egzaminów dla taksówkarzy. Zgodnie z poprawką, egzamin potwierdzający znajomość topografii danej miejscowości mogłyby przeprowadzać jedynie gminy liczące powyżej 100 tys. mieszkańców. Do 4 lat wydłużono okres, przez który egzaminator musi posiadać prawo jazdy kategorii B. Inna z poprawek ma umożliwić wykreślenie z centralnego rejestru rzeczoznawców majątkowych informacji o karze dyscyplinarnej wobec rzeczoznawcy, jeśli uległa ona już zatarciu. Senat wyeliminował też możliwość dokonania wpisu na listę adwokatów lub radców prawnych z tytułu wykonywania zawodu komornika przez 3 lata. Wydłużono również do 4 lat okres doświadczenia zawodowego wymagany od osób, które chcą przystąpić do egzaminu adwokackiego, radcowskiego, notarialnego bez odbycia odpowiednio: aplikacji adwokackiej, radcowskiej, notarialnej. Zmodyfikowano brzmienie przepisów odnoszących się do dokumentów przedkładanych właściwym komisjom egzaminacyjnym. Izba utrzymała 30-dniowy termin na podjęcie uchwały w sprawie wpisu na listę adwokatów albo na listę radców prawnych dla okręgowych rad adwokackich i rad okręgowych izb radców prawnych. Ograniczyła zakres czynności notarialnych, których będzie mógł dokonywać zastępca notarialny działający w zastępstwie zawieszonego notariusza i wtedy, gdy konieczność zastępstwa wynikła z nieprzewidzianych przyczyn. Zgodnie z inną poprawką, potwierdzeniem posiadania przygotowania teoretycznego i praktycznego związanego z ochroną osób i mienia może być również świadectwo szkolenia zawodowego zakończonego egzaminem na pierwszy stopień podoficerski, chorążego lub oficerski Służby Więziennej wraz ze świadectwem szkolenia specjalistycznego w zakresie specjalizacji ochronnej w Służbie Więziennej.

Poprawki wprowadzono także do ustawy o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, uchwalonej 19 kwietnia 2013 r. na podstawie projektu rządowego. Stanowi ona wykonanie wyroków Trybunału Konstytucyjnego z 10 marca 2010 r. i 17 maja 2012 r. Określa m.in., jakie środki, kiedy i na jakich zasadach mogą wykorzystywać funkcjonariusze każdej z ponad 20 formacji, oraz ustala kroki, jakie należy podjąć przed sięgnięciem po środki przymusu lub broń i po nim. Z uchwalonych przepisów wynika, że użycie przez służby konkretnego środka przymusu lub broni palnej musi być adekwatne do stopnia zagrożenia, a zastosowany środek powinien się charakteryzować realnie najmniejszą dolegliwością. Ustawa m.in. zakazuje użycia broni palnej przez oddziały zwarte jakiejkolwiek formacji, a także używania środków przymusu bezpośredniego – z wyjątkiem siły fizycznej w postaci technik obezwładniających – wobec kobiet w widocznej ciąży i osób, których wygląd wskazuje, że mają 13 lat lub mniej albo są niepełnosprawne ruchowo. Na podstawie nowych przepisów BOR i ABW nie będą mogły używać kaftanów bezpieczeństwa i pasów obezwładniających, Służba Więzienna – paralizatorów, a Inspekcja Transportu Drogowego kolczatek, kajdanek na nogi i pojazdów służbowych, np. do blokowania drogi. Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej wniosła o wprowadzenie 23 poprawek do ustawy, Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji – 27, jej mniejszość zaś zaproponowała 1 zmianę. W czasie debaty senator Zbigniew Meres złożył wniosek o wprowadzenie 2 poprawek. Ostatecznie w wyniku głosowania (54 głosy za, 23 – przeciw, 1 wstrzymujący się) Izba poparła przyjęcie ustawy z 24 poprawkami, w większości redakcyjnymi, legislacyjnymi i doprecyzowującymi. Senatorowie rozszerzyli m.in. katalog środków przymusu bezpośredniego przysługujących Służbie Więziennej o psy służbowe, już teraz wykorzystywane przez tę formację. Wprowadzili też poprawki, zezwalające na prewencyjne – dla zapobieżenia ucieczce i aktom agresji lub autoagresji – użycie siły fizycznej, kajdanek, kaftana bezpieczeństwa i kasku zabezpieczającego, zapobiegającego samookaleczeniu głowy, m.in. wobec osób ujętych, umieszczonych w areszcie i więźniów. Ponadto Izba zobowiązała Ministerstwo Spraw Wewnętrznych do przedstawienia Sejmowi i Senatowi po roku od wejścia w życie ustawy oceny jej funkcjonowania, szczególnie pod względem zasadności i skuteczności wprowadzonych rozwiązań.

Z kolei do ustawy o zmianie ustawy o kierujących pojazdami oraz niektórych innych ustaw, uchwalonej przez Sejm 19 kwietnia 2013 r. na podstawie projektu komisyjnego, Senat wprowadził 3 poprawki. Nowela przewiduje uznawanie w Polsce wydanego za granicą krajowego prawa jazdy, określonego w umowie międzynarodowej, której stroną jest Polska. Ponadto do zadań wojewódzkich ośrodków ruchu drogowego dodano organizowanie egzaminów na prawo jazdy na podstawie umowy międzynarodowej, której stroną jest Polska. Z kolei Państwowa Inspekcja Handlowa uzyska uprawnienia do kontroli pojazdów, przedmiotów, wyposażenia lub części przeznaczonych dla konsumentów w zakresie homologacji. Rozszerzono też krąg osób uprawnionych do wykonywania badań psychologicznych w zakresie psychologii transportu m.in. o absolwentów filozofii chrześcijańskiej ze specjalizacją filozoficzno-psychologiczną lub mającym taki dyplom z psychologii. Komisja Gospodarki Narodowej oraz Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej wniosły o wprowadzenie do ustawy 2 poprawek – doprecyzowującej oraz polegającej na dodaniu przepisu przejściowego, rozstrzygającego o sytuacji prawnej psychologów, którzy utracili prawo do wykonywania badań w zakresie psychologii transportu w związku z wejściem w życie ustawy o kierujących pojazdami. W trakcie dyskusji senator Rafał Muchacki zaproponował, aby obowiązek ukończenia kursu dla kierujących pojazdami uprzywilejowanymi został odsunięty w czasie nie tylko w stosunku do żołnierzy, funkcjonariuszy państwowych służb mundurowych i członków ochotniczej straży pożarnej, ale także kierowców zespołów ratownictwa medycznego i transportu sanitarnego. Izba jednomyślnie, 77 głosami, przyjęła ustawę z zaproponowanymi poprawkami.

Bez poprawek, zgodnie z wnioskiem Komisji Gospodarki Narodowej oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, przyjęto ustawę o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, uchwaloną przez Sejm 19 kwietnia 2013 r. na podstawie projektu rządowego. Stanowisko takie poparło 55 senatorów, 1 był przeciw, a 21 wstrzymało się od głosu. Ustawa dostosowuje prawo do wyroków Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2011 r. i 30 października 2012 r. Trybunał uznał za niekonstytucyjne m.in. umieszczenie procedury odwoławczej w realizacji programów współfinansowanych z UE w ramach ubiegania się o dofinansowanie projektów i udzielania tego dofinansowania jedynie w tzw. systemach realizacji programów operacyjnych, a nie w powszechnie obowiązującym akcie prawnym. Projektodawca zaproponował wpisanie postępowania odwoławczego do ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Realizując wyrok Trybunału Konstytucyjnego, uregulowano również procedurę odwoławczą. Wnioskodawcy, w wypadku negatywnej oceny jego projektu, będzie przysługiwać prawo wniesienia pisemnego protestu do instytucji zarządzającej, a następnie skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Izba rozpatrzyła także 3 ustawy, które zostały uchwalone z jej inicjatywy19 kwietnia 2013 r. Ustawa o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz ustawy o funduszach inwestycyjnych dostosowuje prawo do wyroków Trybunału Konstytucyjnego z 15 marca 2011 r. i 11 lipca 2011 r. Zgodnie z nowelizacją, moc prawną dokumentów urzędowych stracą dokumenty sporządzane przez banki i fundusze inwestycyjne w sprawach cywilnych. Dokumenty wydawane do innych celów, np. w postępowaniu administracyjnym, podatkowym, zachowają status dokumentów urzędowych. Ma to zapewnić ochronę interesów klientów banków, którzy nie będą musieli poświadczać dokumentów bankowych notarialnie. W wyniku głosowania Izba poparła 2 poprawki zgłoszone przez senatora Kazimierza Kleinę. O wprowadzenie 2 poprawek wnosiła Komisja Budżetu i Finansów Publicznych. Akceptacji Izby nie zyskały wnioski senatorów Grzegorza Biereckiego, Krzysztofa Słonia i Grzegorza Wojciechowskiego. Przyjęte zmiany określają m.in., że po wejściu w życie ustawy dopuszczalne będzie dokonywanie wpisów w księgach wieczystych na podstawie prywatnego dokumentu bankowego i prywatnego dokumentu funduszu inwestycyjnego. Za przyjęciem nowelizacji w takim kształcie opowiedziało się 55 senatorów, a 23 wstrzymało się od głosu.

Ustawa o zmianie ustawy o izbach lekarskich oraz niektórych innych ustaw dostosowuje prawo do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 29 czerwca 2010 r., w którym zakwestionowano przepis ograniczający prawo lekarzy do wnoszenia odwołań do sądu od kończących postępowanie dyscyplinarne orzeczeń Naczelnego Sądu Lekarskiego. Nowelizacja przewiduje prawo do złożenia do Sądu Najwyższego odwołania od orzeczenia sądu dyscyplinarnego drugiej instancji. Będzie ono przysługiwało stronom, ministrowi zdrowia i odpowiednim organom korporacyjnym. Komisja Zdrowia wniosła o przyjęcie ustawy bez poprawek. W trakcie dyskusji senator Rafał Muchacki zaproponował wprowadzenie do niej 5 poprawek, mających na celu zapewnienie osobom wykonującym zawody medyczne prawa do apelacji od orzeczenia sądów zawodowych, wnoszonej do sądu okręgowego i rozpatrywanej w trybie procedury karnej. Izba jednomyślnie, 78 głosami, przyjęła wszystkie poprawki.

Ustawę o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych senatorowie przyjęli bez poprawek 75 głosami. Taki wniosek przedstawiła Komisja Rodziny i Polityki Społecznej. Nowela dostosowuje prawo do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 5 lipca 2010 r. Rozwiązanie zakwestionowane przez trybunał dotyczyło wymogu stałego miejsca zamieszkania na obecnym obszarze Polski, przy ustalaniu prawa do renty rodzinnej po obywatelach polskich zatrudnionych za granicą przed 15 listopada 1991 r. Nowela likwiduje kryterium miejsca zamieszkania w Polsce przy uznawaniu okresów zatrudnienia obywateli polskich, którzy przed 1991 r. pracowali za granicą oraz na obszarach obecnie należących do Polski, ale w czasie zatrudnienia nie należały, a także okresów pracy przymusowej. Okresy te nie będą uwzględniane jedynie wówczas, gdy z ich tytułu jest wypłacana renta zagraniczna inna niż z ubezpieczenia dodatkowego.

Na tym posiedzeniu Izba 54 głosami, przy 22 – przeciw i 1 wstrzymującym się odrzuciła wniosek senatorów Jana Marii Jackowskiego i Wojciecha Skurkiewicza o odrzucenie sprawozdania KRRiT. Wniosek Komisji Kultury i Środków Przekazu o przyjęcie sprawozdania poparło 54 senatorów, 23 było przeciw, a 1 wstrzymał się od głosu. Przedstawiając sprawozdanie, przewodniczący KRRiT Jan Dworak poinformował, że w 2012 r. udało się odwrócić niekorzystną spadkową tendencję w poborze opłat abonamentowych. Z abonamentu radiowo-telewizyjnego uzyskano 550 mln zł. W 2011 r. było to 470 mln zł. Przewodniczący Jan Dworak stwierdził, że system finansowania mediów publicznych, a w szczególności Telewizji Polskiej, nadal jest nieskuteczny i uniemożliwia pełną realizację ustawowych zadań programowych oraz wykorzystywanie nowoczesnych technologii, w tym rozwój naziemnej telewizji cyfrowej i dodatkowych usług, rozwój kanałów tematycznych, cyfryzację radiofonii publicznej czy digitalizację zasobów archiwalnych, która ciągnie się od wielu lat, a powinna być już zakończona.