Andrzej Pająk

Podczas 49. posiedzenia Senat wprowadził 2 poprawki do ustawy o zmianie ustawy o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego oraz niektórych innych ustaw, uchwaloną przez Sejm na podstawie 3 projektów – senackiego, rządowego i poselskiego. Nowelizacja przewiduje m.in. utworzenie Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, w którego skład wchodzić będą osoby, które uzyskały uprawnienia kombatanckie z tytułu zbrojnej walki o niepodległość Państwa Polskiego. Do 51% podwyższono wysokość ulgi dla kombatantów i innych osób uprawnionych do korzystania ze środków publicznego transportu kolejowego i autobusowego, doprecyzowano przepisy dotyczące ryczałtu energetycznego. Nowela umożliwia przekazywanie kombatantom mieszkającym poza granicami Polski wszystkich świadczeń kombatanckich, wypłacanych przez polskie organy rentowe i emerytalne, na rachunki bankowe prowadzone w miejscu ich zamieszkania. Ponadto zawiera rozwiązania umożliwiające realizację obowiązku udzielania osobom uprawnionym świadczeń opieki zdrowotnej poza kolejnością.

Senat zaakceptował ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, wniesioną przez rząd. Jej celem jest kompleksowe uregulowanie zasad odliczania i rozliczania podatku VAT w odniesieniu do wszystkich wydatków dotyczących samochodów osobowych oraz innych pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony, wykorzystywanych m.in. do celów mieszanych, tj. działalności gospodarczej i prywatnej. Od 1 kwietnia 2014 r. od auta wykorzystywanego w celach służbowych i prywatnych będzie można odliczyć 50% VAT. Cały naliczony podatek będzie można odliczyć od aut używanych wyłącznie do działalności gospodarczej. Będzie to jednak wymagało zgłoszenia w urzędzie skarbowym informacji o tych pojazdach i prowadzenia szczegółowej ewidencji ich przebiegu. Niezłożenie informacji we wskazanym terminie ma skutkować odpowiedzialnością karnoskarbową podatnika, jeśli jednocześnie doszło do nieprawidłowego odliczenia podatku.

Bez poprawek przyjęto także ustawę o zmianie ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz niektórych innych ustaw, uchwaloną przez Sejm na podstawie projektu rządowego. Nowelizacja określa podstawy prawne potrzebne do przyjęcia dokumentów programowych, które umożliwią prawidłowe i efektywne wykorzystanie środków z nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej na lata 2014–2020. W nowelizacji zawarto definicje dokumentów programowych, m.in. umowy partnerstwa, która określa uwarunkowania, cele i kierunki wykorzystania środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, przygotowywanej z udziałem partnerów społecznych i gospodarczych oraz zatwierdzonej przez Komisję Europejską, a także programów służących jej realizacji. Wprowadzono też nowy instrument koordynacji działań administracji rządowej i samorządowej w województwie – kontrakt terytorialny Jest to umowa między rządem a samorządem określająca cele i przedsięwzięcia priorytetowe, które mają istotne znaczenie dla rozwoju kraju i województw. Określony w niej będzie m.in. sposób finansowania, koordynacji i realizacji celów na terenie danego województwa. Ponadto ustawa rozszerza kompetencje koordynacyjne ministra rozwoju regionalnego.

Podczas 49. posiedzenia kontrowersje wywołała ustawa o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej, ustawy o Państwowej Straży Pożarnej, ustawy o Biurze Ochrony Rządu, ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu, ustawy o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym, ustawy o służbie funkcjonariuszy Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służby Wywiadu Wojskowego, ustawy o Służbie Więziennej oraz niektórych innych ustaw. Senackie komisje: Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Obrony Narodowej proponowały wprowadzenie do ustawy kilkudziesięciu poprawek o charakterze porządkującym i doprecyzowującym. Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji postulowała natomiast odrzucenie ustawy w całości. Ostatecznie Senat, na wniosek senatora Janusza Sepioła, zdecydował o przyjęciu nowelizacji bez poprawek. Przygotowana przez rząd ustawa ma na celu zmniejszenie uposażenia funkcjonariuszy i żołnierzy w okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim. W czasie absencji chorobowej będą oni otrzymywać co do zasady 80% uposażenia zasadniczego wraz z dodatkami o charakterze stałym, analogicznie do rozwiązania przyjętego w powszechnym, pracowniczym systemie. Analogicznie zmniejszeniu ma także ulec nagroda roczna. Zmiany zaproponowane w nowelizacji stanowią element szerszej reformy zmierzającej do zmniejszenia nierówności między powszechnym systemem ubezpieczenia społecznego a systemem zaopatrzenia przewidzianym dla służb mundurowych, prokuratorów i sędziów.

Analogiczne zmiany do ustawy dotyczącej funkcjonariuszy służb mundurowych znalazły się w ustawie o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz ustawy o Sądzie Najwyższym. Nowela, uchwalona na podstawie projektu rządowego, zmierza do zrównania sytuacji prawnej osób pełniących służbę prokuratorską albo sprawujących urząd na stanowisku sędziego z sytuacją, w jakiej znajdują się pracownicy objęci powszechnym systemem ubezpieczenia społecznego w razie nieobecności w pracy z powodu choroby. Zakłada obniżenie o 20% wynagrodzenia przysługującego prokuratorom i sędziom za czas przebywania na zwolnieniu lekarskim. Nowelizacja określa jednocześnie okoliczności, w których przebywający na zwolnieniu lekarskim sędzia i prokurator zachowają prawo do 100% wynagrodzenia. Wskazuje sposób dokumentowania nieobecności w pracy sędziego lub prokuratora z powodu choroby lub niemożności wykonywania pracy z innych przyczyn. Komisja Praw Człowieka Praworządności i Petycji proponowała odrzucenie tej ustawy, Komisja Ustawodawcza zgłosiła natomiast 10 poprawek, przede wszystkim o charakterze legislacyjnym. Ostatecznie Senat wprowadził 10 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o prokuraturze, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz ustawy o Sądzie Najwyższym.

Izba zaproponowała 15 poprawek do ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, uchwalonej na podstawie projektu prezydenckiego. Jej zasadniczym celem jest uzupełnienie prawa o ustroju sądów powszechnych z 27 lipca 2001 r. o obiektywne i weryfikowalne przesłanki, które ograniczą swobodę pozostawioną ministrowi sprawiedliwości w tworzeniu i znoszeniu sądów powszechnych, a zarazem przyczynią się do „zracjonalizowania tego procesu” i umożliwią „dokonywanie zmian struktury sądów w sposób możliwie elastyczny z zachowaniem przejrzystych kryteriów”. Dlatego w ustawie wprowadzono dla ministra sprawiedliwości kryteria, które pozwolą mu tworzyć lub likwidować sądy powszechne. Zgodnie z nowelą uchwaloną przez Sejm, sąd rejonowy miałby być powoływany dla obszaru jednej lub większej liczby gmin zamieszkanych przez 50 tys. osób tam, gdzie rocznie wpływa minimum 5 tys. spraw. Fakultatywnie sąd mógłby być także utworzony dla obszaru zamieszkanego przez mniejszą liczbę ludności, jeśli liczba wpływających rocznie spraw wynosiłaby co najmniej 5 tys.

15 poprawek wprowadzono do ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, przygotowanej przez rząd. Nowelizacja ma przyczynić się do skrócenia i usprawnienia procedur związanych z obsadą wolnych stanowisk sędziowskich w sądach powszechnych. Jej celem jest też zniwelowanie nierównomiernego obciążenia sędziów pracą orzeczniczą w tych sądach, w których wakujące stanowiska pozostają długo bez obsady. Ustawa nakłada m.in. na osobę ubiegającą się o stanowisko sędziego w sądzie powszechnym obowiązek założenia specjalnego konta w systemie teleinformatycznym. Ma ono być swego rodzaju repozytorium, w którym znajdą się wszelkie niezbędne informacje, a także zdigitalizowane dokumenty potrzebne w toku postępowania nominacyjnego. Za pośrednictwem tego konta kandydat będzie nie tylko składał wymagane oświadczenia oraz przesyłał stosowne dokumenty, ale także odbierał kierowane do niego wezwania i informacje.

Bez poprawek Senat przyjął ustawę o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego. Jej projekt przygotowała sejmowa Komisja do Spraw Kontroli Państwowej. Nowelizacja umożliwia Najwyższej Izbie Kontroli wystąpienie z wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia do postanowienia o odmowie wszczęcia dochodzenia oraz umorzenia dochodzenia, w wypadku gdy zawiadomienie o przestępstwie zostało złożone przez NIK. Ustawa precyzuje też termin wniesienia zażalenia przez Izbę w tej sytuacji.

28 poprawek wprowadzono do ustawy o zasadach prowadzenia zbiórek publicznych, uchwalonej na podstawie projektu rządowego. Nowa ustawa, która zastąpi przepisy z 1933 r., ma na celu zmianę zasad prowadzenia zbiórek publicznych i zastąpienie pozwoleń udzielanych dotychczas w drodze decyzji administracyjnej zgłoszeniem organizatora. Zgłoszenie takie będzie zamieszczane na specjalnie utworzonym w tym celu ogólnopolskim elektronicznym portalu zbiórek publicznych, prowadzonym w ramach resortu administracji.

Wprowadzenie 2 poprawek Izba zaproponowała do ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw, uchwalonej przez Sejm na podstawie przedłożenia rządu. Jej celem jest przedłużenie do 30 czerwca 2019 r. obecnie funkcjonującego systemu wsparcia wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w wysokosprawnej kogeneracji.

Bez poprawek przyjęto natomiast ustawę o zmianie ustawy o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Jej projekt opracował rząd. Celem ustawy jest wskazanie podstawy prawnej do ustalania w drodze decyzji administracyjnych kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych środków publicznych przez osoby niebędące beneficjentami pomocy pochodzącej z funduszy Unii Europejskiej albo krajowych, przeznaczonych na współfinansowanie wydatków realizowanych z funduszy Unii Europejskiej lub finansowanie przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W obecnym stanie prawnym część orzecznictwa stoi na stanowisku, że brak jest podstaw do dochodzenia takich roszczeń w drodze decyzji administracyjnej, wobec czego właściwym środkiem prawnym jest droga cywilna, oparta na przepisach o bezpodstawnym wzbogaceniu. Zdaniem ustawodawcy, większa skuteczność, krótszy czas oczekiwania na rozstrzygnięcie w procedurze administracyjnej oraz niższe koszty postępowania uzasadniają ściąganie tych należności na podstawie decyzji administracyjnej. Ponadto ustawa wydłuża termin płatności należności ustalonych decyzją o nienależnie lub nadmiernie pobranych środkach publicznych z 14 do 60 dni.

Na 49. posiedzeniu Senat zdecydował o wniesieniu do Sejmu 3 projektów ustaw. Jednym z nich jest projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo atomowe, przygotowany przez Komisję Ustawodawczą. Projektowana nowelizacja stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Przenosi m.in. regulacje dotyczące podmiotów uprawnionych do kontroli fizycznych parametrów urządzeń radiologicznych z rozporządzenia ministra zdrowia z 18 lutego 2011 r. w sprawie warunków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej do ustawy – Prawo atomowe. Trybunał nie zakwestionował takiego czy innego merytorycznego sposobu uregulowania kwestii podmiotów uprawnionych do kontroli fizycznych parametrów urządzeń radiologicznych, lecz to, że przepisy te znalazły się w rozporządzeniu, bez podstawy prawnej zawartej w ustawie. Ponadto projekt znosi obowiązek posiadania certyfikatów przez fizyków medycznych, a także modyfikuje listę podmiotów uprawnionych do kontroli urządzeń radiologicznych.

Drugi z projektów wniesionych do Sejmu dotyczy nowelizacji ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i został przygotowany przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji po rozpatrzeniu petycji indywidualnej. Jego celem jest rozszerzenie katalogu wyjątków od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych, tj. zwolnienie z opłat także skargi o wznowienie postępowania w sytuacji, gdy przyczyną wznowienia jest orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niezgodności z konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą aktu normatywnego, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. Kolejny wniesiony projekt to ustawa o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz ustawy – Kodeks karny wykonawczy. Zgłoszony przez Komisję Ustawodawczą projekt stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Wprowadza on do kodeksu karnego możliwość odstąpienia przez sąd od zarządzenia wykonania zawieszonej kary w sytuacji, gdy wobec skazanego w okresie próby ponownie orzeczono karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, jeżeli przemawiają za tym szczególne względy. Zmiana w ustawie – Kodeks karny wykonawczy jest konsekwencją tej zmiany.

Senat podjął uchwałę w sprawie upamiętnienia księdza kardynała Józefa Glempa. Projekt uchwały został wniesiony przez grupę senatorów. „Posługę prymasowską przyszło mu pełnić w trudnych dla Polski czasach stanu wojennego, a następnie przemian politycznych i gospodarczych. Starał się na wszelkie sposoby zapobiec bratobójczemu rozlewowi krwi w Polsce. Powołał Prymasowski Komitet Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i Ich Rodzinom, aby służyć ofiarom stanu wojennego. W końcu lat 80. poparł ideę powołania Okrągłego Stołu. Było to wyrazem dążenia Kardynała Glempa do pojednania narodowego. Jako przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski był zwornikiem działań Episkopatu na rzecz pozytywnych przemian w Narodzie” – napisano w uchwale. W Senacie prezentowana jest obecnie wystawa ukazująca dzieciństwo, studia, kapłańską posługę i podróże Józefa Glempa. Ekspozycja pochodzi ze zbiorów inowrocławskiego Instytutu Prymasa Glempa.