Andrzej Pająk

Senatorowie przeprowadzili drugie czytanie trzech senackich projektów ustaw. Podjęli oni uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, opracowanego przez senacką Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Powstał on w odpowiedzi na petycję zbiorową, skierowaną do Izby przez wójta gminy Ostrów Mazowiecka. Projektowana nowelizacja zwalnia od podatku od nieruchomości gminę, która jest właścicielem tej nieruchomości, z zastrzeżeniem, że zwolnienie nie dotyczy nieruchomości zajętych na działalność gospodarczą oraz będących w posiadaniu innych niż gmina jednostek sektora finansów publicznych oraz pozostałych podmiotów. W uzasadnieniu do projektu czytamy, że wprowadzenie takiego zwolnienia wpłynie na zasady wyliczania części wyrównawczej subwencji ogólnej dla gmin. Wielkości wynikające z gminnej deklaracji podatkowej mają wpływ na wysokość wskaźnika dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie oraz na wielkość wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich gmin. Do tej pory niektóre gminy opłacały podatek z tytułu posiadanych nieruchomości, a niektóre zwalniały z tego podatku posiadane nieruchomości na mocy uchwały rady gminy. Część gmin uważa, że nie są podatnikiem podatku od nieruchomości i z tego względu nie odprowadzają podatku ani nie wprowadzają zwolnień podatkowych od posiadanego mienia. „Tym samym nieruchomości gminne nie zawsze są wykazywane w potencjalnych dochodach z podatku od nieruchomości, które są składnikiem podstawy obliczenia subwencji wyrównawczej. Takie nieprawidłowości w gminnej deklaracji podatkowej mogą skutkować obniżeniem części wyrównawczej subwencji ogólnej dla konkretnej gminy” – napisano w uzasadnieniu.

Senat przyjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym, przygotowanego przez senacką Komisję Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Projekt ma na celu doprecyzowanie przepisów regulujących postępowanie z pojazdami usuniętymi z dróg i nieodebranymi z parkingów strzeżonych przez ich właścicieli w ustawowo określonym terminie. W zasadniczej części realizuje on wnioski pokontrolne Najwyższej Izby Kontroli. Senatorowie wprowadzają obowiązek informowania starosty o usunięciu pojazdu oraz określają terminy na złożenie przez starostę wniosku o przepadek pojazdu na rzecz powiatu. Określają również zasady ponoszenia przez właściciela kosztów przechowywania takiego pojazdu, oszacowania jego wartości, sprzedaży lub zniszczenia, jak również odpowiedzialności finansowej powiatu w przypadku niedotrzymania przez starostę ustawowego terminu na złożenie wniosku o przepadek pojazdu na rzecz powiatu. Wprowadzenie projektowanych rozwiązań przyczyni się do poprawy sytuacji właścicieli pojazdów nieodebranych z parkingu, którzy w aktualnie obowiązującym stanie prawnym, nie mając realnego wpływu na postępowanie starostów, są obciążani kosztami przechowywania pojazdów, których wysokość codziennie rośnie wskutek przewlekłości postępowania. Projekt, nakładając na podmiot wydający dyspozycję usunięcia pojazdu obowiązek niezwłocznego przedstawienia właściwemu staroście powiadomienia o usunięciu pojazdu z drogi, a także wskazując ustawowy termin 45 dni na złożenie przez starostę wniosku do sądu o orzeczenie przepadku pojazdu na rzecz powiatu, przyczyni się do przyspieszenia procedury oraz zmniejszenia kosztów, które obecnie w całości ponoszą właściciele pojazdów. Projektowane regulacje zwolnią powiaty z nieracjonalnego obowiązku ponoszenia podatku od środków transportowych oraz zawierania umów ubezpieczenia OC pojazdów, które stały się ich własnością w wyniku orzeczenia przez sąd przepadku, w sytuacji, w której pojazdy takie nie zostaną wprowadzone do ruchu.

Izba podjęła uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o samorządzie powiatowym oraz ustawy – Kodeks wyborczy, opracowanego przez grupę senatorów. Umożliwia on nadanie statusu miasta na prawach powiatu miastu, które z dniem 31 grudnia 1998 r. przestało być siedzibą wojewody i wobec którego, na wniosek rady miejskiej, odstąpiono wówczas od nadania praw powiatu. Jednocześnie projekt doprecyzowuje Kodeks wyborczy, wskazując jednoznacznie, że jeżeli z powiatu ziemskiego zostaje wyłączony obszar stanowiący część okręgu wyborczego, okręg lub więcej okręgów wyborczych dla wyborów danej rady w celu przywrócenia albo nadania statusu miasta na prawach powiatu, to mandat radnego stale zamieszkałego lub wybranego na tym obszarze wygasa z mocy prawa. Projektowana ustawa dotyczy trzech miast: Ciechanowa, Piły i Sieradza, które w trakcie wprowadzania 1 stycznia 1999 r. trójstopniowego podziału terytorialnego państwa zrezygnowały ze statusu miast na prawach powiatu. W uzasadnieniu do projektu czytamy, że stworzenie warunków prawnych do utworzenia powiatów grodzkich stwarza realną szansę na ich szybszy rozwój przez dostęp do finansowania europejskiego przeznaczonego specjalnie dla tej grupy samorządów, przez zwiększenie dostępu do środków z narodowego programu budowy dróg lokalnych oraz skumulowanie w jednym ośrodku zarządzania i odpowiedzialności.

Senatorowie wprowadzili 35 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających oraz niektórych innych ustaw, której projekt opracował rząd. Nowelizacja dostosowuje polskie prawo do regulacji unijnych. Przewiduje ona, że banki będą miały możliwość zaliczenia udziałów członkowskich do kapitału podstawowego. Tworzy ramy prawne do powołania systemu ochrony instytucjonalnej przez banki spółdzielcze i zrzeszające (powstałe w wyniku połączenia się co najmniej dwóch banków, w tym co najmniej jednego spółdzielczego) lub zrzeszenia zintegrowanego jako alternatywnej formy integracji banków spółdzielczych. Skorzystanie z tej możliwości będzie dobrowolne i musi być zatwierdzone przez Komisję Nadzoru Finansowego. W ten sposób banki wypełnią wymóg utrzymywania płynnych aktywów umożliwiających pokrycie odpływów gotówkowych w ciągu następnych 30 dni kalendarzowych. Ustawa przewiduje, że na wydatki związane z tworzeniem lub przystąpieniem do tego systemu banki będą mogły otrzymać pożyczki z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, ze środków zgromadzonych w funduszu restrukturyzacji banków spółdzielczych. Druga z form zrzeszania się banków to tzw. zrzeszenia zintegrowane. Bank – uczestnik zrzeszenia zintegrowanego będzie odpowiadał za zobowiązania innych jego uczestników do wysokości swojego udziału w funduszu pomocowym. Poza poprawkami redakcyjnymi i legislacyjnymi Senat wprowadził poprawkę, na mocy której Komisja Nadzoru Finansowego nie zatwierdzi umowy zrzeszającej banki spółdzielcze, jeśli naruszałaby ona przepisy prawa, interesy klientów albo nie gwarantowałaby bezpieczeństwa gromadzonych w bankach środków, oraz będzie wydawać zgodę na każdą zmianę umowy zrzeszenia banków. Chodzi przede wszystkim o zrzeszenia zintegrowane. Kolejna poprawka zakłada, że KNF będzie wydawać decyzję o wysokości wskaźnika wpływów w zrzeszeniu. Następna poprawka określa, że w przypadku zrzeszenia zintegrowanego bank zrzeszający będzie na koniec każdego kwartału przekazywał do KNF określone informacje.

Senat uchwalił bez poprawek ustawę o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw. Był to projekt rządowy. Ustawa wprowadza nowy sposób obliczania podstawy wymiaru zasiłków w przypadku krótszego niż 12 miesięcy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu osób prowadzących pozarolniczą działalność oraz innych grup osób, dla których podstawę wymiaru składek stanowi kwota zadeklarowana. Ma to zlikwidować nadużycia polegające na deklarowaniu przez osoby ubezpieczone bardzo wysokich składek przez krótki okres, aby następnie otrzymać wyższe świadczenie. Nowy sposób obliczania świadczeń będzie uwzględniał rzeczywistą wysokość wpłacanych składek. Ponadto nowelizacja rozszerza krąg osób uprawnionych do zasiłku macierzyńskiego o ubezpieczonych ojców dziecka lub członków najbliższej rodziny w sytuacji śmierci nieubezpieczonej matki, porzucenia przez nią dziecka lub jej niepełnosprawności powodującej niemożność sprawowania opieki nad dzieckiem. Ustawa wprowadza też elektroniczną formę zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy w miejsce papierowych druków, przy czym do końca 2017 r. będą jeszcze funkcjonować oba systemy. Nowe regulacje mają skrócić czas wystawiania zwolnień oraz znoszą obowiązek przekazywania przez pracownika zaświadczenia o niezdolności do pracy do zakładu pracy. Dzięki nowelizacji zwiększyć ma się efektywność prowadzonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych kontroli prawidłowości wykorzystania zwolnień. Zgodnie z nowelizacją, lekarze uzyskają bezpłatny dostęp do danych zgromadzonych na kontach ubezpieczonych i płatników składek w zakresie niezbędnym do wystawienia zaświadczenia o niezdolności do pracy z powodu choroby czy opieki nad członkiem rodziny. W myśl nowych przepisów, zwolnienia papierowe będą nadal wystawiane w przypadku wizyt domowych lub braku dostępu do internetu.

Także bez poprawek Izba przyjęła ustawę o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych, której projekt opracował rząd. Zgodnie z nowelizacją, od 2016 r. rodzina otrzymująca zasiłki rodzinne wraz z dodatkami nie utraci do nich prawa, gdy uzyska dochód powodujący przekroczenie progu uprawniającego do takich świadczeń. Będą one jedynie stopniowo obniżane wraz ze wzrostem dochodu. Dotychczas gdy dochód na osobę w rodzinie przekroczył 574 zł (664 zł w przypadku rodziny z dzieckiem niepełnosprawnym), traciła ona prawo do zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami. Zasada „złotówka za złotówkę” ma być stosowana w przypadku zasiłków rodzinnych i dodatków do nich otrzymywanych z tytułu urodzenia dziecka, opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, samotnego wychowywania dziecka, wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej, kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego, rozpoczęcia roku szkolnego oraz podjęcia nauki przez dziecko w szkole poza miejscem zamieszkania. Nowe przepisy mają zachęcić rodziców do podejmowania zatrudnienia bez obawy, że utracą prawo do zasiłków rodzinnych wraz z dodatkami, gdy ich sytuacja finansowa się poprawi.

Senatorowie z 18. poprawkami uchwalili nad ustawą o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw, wywodzącą się z projektu rządowego. Nowelizuje ona 45 ustaw w trzech głównych blokach tematycznych – wprowadza zmiany służące usprawnieniu funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego, w ustawach podatkowych oraz w ustawie ochrony przyrody. Jej celem jest m.in. usprawnienie organizowania zadań, jakie jednostki samorządu terytorialnego wykonują na rzecz obywateli. Usuwa ona bariery prawne utrudniające łączenie samorządów i wprowadza stanowisko pełnomocnika ds. połączenia gmin lub utworzenia nowej gminy. Jego zadaniem będzie przygotowanie nowej jednostki do wykonywania zadań publicznych oraz zapewnienie prawidłowej gospodarki finansowej. Nowelizacja zwiększa też liczbę radnych nowej jednostki samorządu terytorialnego powstałej w wyniku połączenia dwóch lub więcej gmin. Zasadniczym celem ustawy jest ułatwienie współpracy między samorządami – gminy będą mogły skorzystać z możliwości wspólnej obsługi administracyjnej, finansowej i organizacyjnej w tzw. centrach usług wspólnych. Nowelizacja wprowadza też nowe regulacje, które umożliwiają tworzenie przez gminy i powiaty związków powiatowo–gminnych oraz pozwalają przystępować do obecnie funkcjonujących związków tych podmiotów. Ustawa dokonuje również licznych zmian w przepisach podatkowych: ustawie o podatku rolnym, ustawie o podatku leśnym, ustawie o podatku od spadków i darowizn, ustawie o podatkach i opłatach lokalnych oraz ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych. Zmiany wprowadzone w ustawie o ochrony przyrody dotyczą głównie obniżenia wysokości opłat za usunięcie drzew lub krzewów oraz zmniejszenia wysokości kar administracyjnych wymierzanych z tytułu naruszenia tych przepisów oraz usprawnienia procedur związanych z wydawaniem zezwoleń na usunięcie drzew lub krzewów. Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2016 r. z wyjątkami dotyczącymi m.in. zmian w ustawie o ochronie przyrody. Poprawki senackie mają w większości charakter redakcyjny, uzupełniający oraz wprowadzający przepisy przejściowe.

Z 13 poprawkami Senat uchwalił ustawę o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy. Był to projekt prezydencki. Nowelizacja ma na celu udoskonalenie procedury wyborczej, w szczególności w zakresie funkcjonowania organów wyborczych, usprawnienia technicznej strony głosowania oraz wzmocnienia przejrzystości ustalania wyników wyborów. Nowe przepisy przewidują, że najpóźniej 21 dni przed wyborami wyborcy będą otrzymywać informacje o sposobie głosowania i warunkach ważności głosu. Obowiązek wysłania takich powiadomień w formie bezadresowych przesyłek będą mieli wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast. Ustawa zobowiązuje komisje obwodowe do podawania w protokołach głosowania przy liczbie głosów nieważnych również przyczyny ich nieważności oraz wprowadza przezroczyste urny do głosowania i pojedyncze jednostronne karty do głosowania. W przypadku zbyt dużych rozmiarów karta będzie miała formę broszury, a na pierwszej kartce będzie zamieszczana informacja o sposobie głosowania i warunkach ważności głosu, na drugiej spis treści, a na kolejnych listy komitetów wyborczych. Ponadto ustawa przewiduje dziewięcioletnią kadencję dla członków Państwowej Komisji Wyborczej. Przewiduje ona również możliwość nagrywania prac obwodowych komisji wyborczych przez mężów zaufania – chodzi o działania komisji przed rozpoczęciem głosowania, liczenie głosów i ustalanie wyników głosowania. Za upublicznienie nagrań grozić będzie grzywna od 1 tys. do 10 tys. zł. Materiały te będą mogły być wykorzystywane wyłącznie w postępowaniu sądowym lub prokuratorskim. Nowelizacja uzależnia także liczbę członków obwodowych komisji wyborczych, zgłaszanych przez poszczególne komitety, od liczby mieszkańców danego obwodu. Jedna z poprawek Senatu precyzuje, że na druku wysyłanym przez wójta do wyborców powinny znaleźć się następujące dane: termin wyborów, godziny głosowania, sposób głosowania, warunki ważności głosu, a także powiadomienie o możliwości głosowania korespondencyjnego i przez pełnomocnika. Senat zaproponował też, aby po zakończeniu głosowania przewodniczący komisji niezwłocznie pieczętował otwór urny wyborczej oraz aby wyborca w przypadku głosowania z użyciem przezroczystych urn, mógł wszystkie karty do głosowania włożyć do jednej koperty.

Senat nie wprowadził poprawek do ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, ustawy o grobach i cmentarzach wojennych oraz ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Był to prezydencki projekt. Nowelizacja tworzy podstawy prawne do ekshumacji i przeniesienia grobu, w sytuacji gdy w wyniku badań naukowych lub w związku ze śledztwem prowadzonym przez prokuratora IPN zostanie ustalone, że znajduje się pod nim miejsce spoczynku ofiar reżimu komunistycznego. Nowe regulacje mają pomóc przywrócić tożsamość osobom walczącym o niepodległą Polskę w okresie terroru komunistycznego z lat 1944-1956. W bezimiennych miejscach spoczynku ofiar reżimu komunistycznego w latach późniejszych ówczesna władza świadomie zezwalała na ponowne pochówki. Dotychczas nie można było ekshumować zwłok i szczątków z tzw. „późniejszych” grobów, co jest często konieczne dla ekshumowania ofiar terroru komunistycznego z mogił położonych niżej. Gdy z ekshumacją bohaterów walk podziemia niepodległościowego będzie wiązała się konieczność przeniesienia „późniejszego” grobu, wydanie przez wojewodę decyzji na wniosek prezesa IPN poprzedzać będą maksymalnie trzymiesięczne rokowania z osobami uprawnionymi do pochowania zwłok. Koszty związane z wykonaniem decyzji poniesie wojewoda. Z prowadzonych poszukiwań i badań naukowych wynika, że wskutek terroru komunistycznego w tamtym okresie śmierć poniosło około 50 tys. osób, straconych na mocy wyroków sądowych, zamordowanych i zmarłych w siedzibach Urzędu Bezpieczeństwa i Informacji Wojskowej, więzieniach i obozach, zabitych w walce lub w trakcie pacyfikacji. W większości rodziny zamordowanych i zmarłych nie znały miejsc pochówku swoich najbliższych. Chodzi m.in. o bohaterów spoczywających na tzw. Łączce na wojskowych Powązkach w Warszawie.

Bez poprawek Izba uchwaliła ustawę o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, przygotowaną przez rząd. Nowelizacja wdraża dyrektywę unijną. Definiuje ona utwór słowno-muzyczny i w stosunku do niego wprowadza ujednolicony czas ochrony. Wydłuża czas ochrony dla artystów wykonawców i producentów fonogramów z 50 do 70 lat od momentu publikacji lub innego rozpowszechniania. Przewiduje w przedłużonym czasie ochronę wynagrodzenia dla artystów wykonawców oraz wskazuje tryb konkursowy do wyłonienia organizacji zbiorowego zarządzania, która będzie dysponowała tymi wynagrodzeniami. Nowelizacja wprowadza instrumenty prawne, takie jak warunkowe prawa artysty wykonawcy do wypowiedzenia umowy, na podstawie której producent fonogramu nabył prawa do jego wykonań artystycznych, prawo do dodatkowego wynagrodzenia za niektóre akty eksploatacji dokonane w wydłużonym czasie ochrony, zakaz dokonywania potrąceń i odliczeń od wynagrodzeń albo tantiem wypłacanych artystom wykonawcom w wydłużonym czasie ochrony.

Senat przyjął bez poprawek ustawę o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz ustawy o wspieraniu przedsiębiorców dotkniętych skutkami powodzi z 2010 r. Był to projekt rządowy. Praktyka stosowania przepisów o finansowym wsparciu przedsiębiorców poszkodowanych w wyniku powodzi wykazała, że niektóre rozwiązania wymagają korekty, dlatego w nowelizacji zostały one doprecyzowane. Chodzi przede wszystkim o sposób postępowania w przypadku niewykorzystania pożyczki w całości, określenie prawidłowości wykorzystania pożyczki, przesądzenie o prawnym charakterze rozstrzygnięć podejmowanych przez fundusz pożyczkowy oraz zasady spłaty lub zwrotu pożyczki. Zgodnie z nowelizacją, oszacowania szkód poniesionych przez przedsiębiorców będą mogli dokonywać: specjalna komisja funduszu pożyczkowego, rzeczoznawca lub ubezpieczyciel. Przedsiębiorca będzie musiał dołączyć do wniosku dokumentację, na podstawie której szkody zostały oszacowane. Nowelizacja przewiduje odejście od zabezpieczenia pożyczki wekslem in blanco. Będzie można (na wniosek) dokonywać przesunięć środków finansowych między różnymi kategoriami wydatków na usuwanie szkód po powodzi. Przedsiębiorca, który pożyczki lub jej części nie wykorzysta, będzie zobowiązany do jej zwrotu. W nowelizacji zapisano też możliwość zmiany harmonogramu spłaty pożyczki np. z powodu choroby lub trudnej sytuacji finansowej właściciela firmy. Zgodnie z ustawą fundusz pożyczkowy będzie mógł także umorzyć część lub całość niespłaconej pożyczki z przyczyn niezależnych od dłużnika – także w przypadku jego śmierci.

Izba nie wprowadziła poprawek do ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami, wywodzącej się z projektu rządowego. Zobowiązuje ona prezesa Głównego Urzędu Statystycznego do ogłaszania w Monitorze Polskim kwartalnych wskaźników zmian cen nieruchomości. Wskaźniki te mają być ogłaszane odrębnie dla każdego województwa nie później niż w ciągu czterech miesięcy od zakończenia kwartału. Opracowywane będą one dla nieruchomości sklasyfikowanych w rejestrze cen i wartości nieruchomości, z uwzględnieniem danych wynikających z ewidencji gruntów i budynków. Waloryzacja zobowiązań i należności obywateli obliczana będzie więc na podstawie wskaźników zmian cen nieruchomości, czyli powiązana będzie bezpośrednio z sytuacją na rynku nieruchomości, a nie z poziomem inflacji, jak ma to miejsce obecnie. Wskaźniki zmian cen nieruchomości posłużą także do monitorowania kondycji rynku nieruchomości, w szczególności nieruchomości mieszkalnych, jak również pozwolą uczestnikom tego rynku na podejmowanie decyzji gospodarczych w oparciu o wiarygodne informacje. Zgodnie z nowelizacją, wyciągi z operatów szacunkowych, które rzeczoznawcy majątkowi przekazują starostwom powiatowym prowadzącym kataster nieruchomości, mają być obowiązkowo przekazywane w formie elektronicznej przez ePUAP według określonego wzoru.

Z 9. doprecyzowującymi poprawkami Senat uchwalił ustawę o zmianie ustawy o wyrobach budowlanych oraz ustawy – Prawo budowlane. Był to rządowy projekt. Nowelizacja wprowadza do polskiego systemu prawnego podstawowe wymagania dla obiektów budowlanych określone w przepisach unijnych. Określa ona nowe zasady znakowania wyrobów budowlanych znakiem budowlanym, przy czym zachowuje uproszczoną procedurę znakowania tym znakiem wyrobów wytwarzanych tradycyjnie, na określonym terenie, tzw. regionalnych wyrobów budowlanych. W przypadku wyrobów objętych tzw. zharmonizowaną specyfikacją techniczną, ich producenci mają obowiązek zadeklarowania wartości użytkowych i umieszczania na nich oznakowania CE. Ponadto nowelizacja reguluje zasady i procedury wydawania, zmiany, przedłużenia terminu ważności oraz uchylania krajowych ocen technicznych oraz wyznacza jednostki upoważnione do ich wydawania. Ustawa zawiera przepis karny, zgodnie z którym udostępnienie wyrobu budowlanego bez wymaganego oznakowania CE, deklaracji właściwości użytkowych lub bez dokumentacji technicznej jest wykroczeniem zagrożonym karą grzywny.

Senatorowie nie wprowadzili poprawek do ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Był to projekt senacki stanowiący wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. W ocenie Trybunału zasadne jest, aby także stronie wnoszącej zarzuty od nakazu zapłaty zwracana była część opłaty sądowej. Nowelizacja zakłada, że w przypadku zawarcia ugody przed sądem orzekającym w następstwie skutecznego wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty obie strony otrzymają zwrot sumy odpowiadającej połowie pobranej opłaty. Pozwany, który po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty, ugodowo rozwiąże sprawę z powodem będzie mógł uzyskać zwrot połowy już pobranej kwoty. Tym samym jego skłonność do ugodowego zakończenia sporu będzie premiowana w analogiczny sposób, jak koncyliacyjna postawa powoda, który zachowa prawo do zwrotu połowy opłaty uiszczonej wraz z wniesieniem pozwu.

Bez poprawek została przyjęta ustawa o zmianie ustawy o Służbie Więziennej, wywodząca się z projektu poselskiego. Przewiduje ona, że Służba Więzienna będzie prowadzić centralę systemu dozoru elektronicznego, monitorując nie tylko odbywanie kary pozbawienia wolności, jak dotychczas, ale także jej ograniczenie. Ma to związek z wejściem w życie po 1 lipca br. wielkiej nowelizacji prawa karnego. Konieczne jest zatem rozszerzenie uprawnień Służby Więziennej o uczestniczenie we wszystkich postępowaniach wykonawczych, które dotyczą nieizolacyjnych kar i środków, w przypadku których będzie stosowany system dozoru elektronicznego. Centrum monitoringu funkcjonuje w Warszawie od kilku lat. Przez tę instytucję przechodzą sygnały skierowane do i od kuratorów sądowych, których zadaniem jest nadzór nad wykonywaniem kary. Dzięki informacjom z centrum monitoringu o nieprawidłowościach kurator występuje do sądu, który za takie przewinienia może skazanego ukarać.

Izba wprowadziła 2 poprawki do ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz ustawy – Kodeks postępowania cywilnego. Był to projekt senacki. Nowelizacja zmierza do zwiększenia ochrony naturalnego prawa dziecka do wychowania przez oboje rodziców w trakcie konfliktów rodzicielskich występujących zarówno w sytuacji rozwodu rodziców, jak i wtedy, gdy rodzice nie rozwodzą się, ale z różnych względów żyją w rozłączeniu. Sąd nie będzie już musiał ograniczać władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, jeśli nie będzie między nimi porozumienia co do sposobu jej wykonywania. Niezmieniona pozostaje zasada, w myśl której pierwszym krokiem do ustalenia zakresu wykonywania władzy rodzicielskiej i kontaktów z dzieckiem jest zawarcie przez rodziców porozumienia. Nowelizacja wprowadza pisemną formę tego porozumienia. Według nowych przepisów, jeśli rodzice nie dojdą do porozumienia, sąd powinien rozważyć pozostawienie obojgu rodzicom pełnej władzy rodzicielskiej. Dopiero jeżeli wymagać będzie tego dobro dziecka, sąd będzie mógł zdecydować o zawieszeniu, ograniczeniu lub pozbawieniu władzy rodzicielskiej jednego lub obojga rodziców. Nowelizacja znosi również obowiązkowe rozstrzyganie przez sąd o zasadach utrzymywania kontaktów z dzieckiem po rozwodzie. Na zgodny wniosek stron, sąd pozostawi rodzicom dziecka swobodę w tym zakresie. Ponadto wprowadzone zostaje rozwiązanie, zgodnie z którym w sprawach dotyczących kontaktów z dzieckiem możliwe będzie orzeczenie, że dziecko będzie mieszkać z każdym z rodziców w powtarzających się okresach. Poprawka senacka zakłada, że sąd będzie mógł powierzyć wykonywanie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców i ograniczyć władzę drugiego nie tylko w przypadku rozwodu, ale także jeśli rodzice żyją w rozłączeniu i jeżeli wymaga tego dobro dziecka. Kolejna poprawka precyzuje, że udział obojga rodziców w życiu dziecka powinien być porównywalny.

Z 28. poprawkami Senat uchwalił ustawę o Trybunale Konstytucyjnym. Był to prezydencki projekt. Ustawa zastępuje akt obowiązujący od 1997 r. i na nowo określa zasady organizacji, funkcjonowania oraz postępowania przed Trybunałem. Przewiduje ona łączne rozpoznawanie wniosków, skarg konstytucyjnych i pytań prawnych dotyczących tego samego problemu. Decyzję w tej sprawie będzie podejmował prezes Trybunału. Mniej skomplikowane sprawy będą mogły być rozpatrywane na posiedzeniach, a nie na rozprawach. Wyrok wraz z uzasadnieniem będzie wydawany najpóźniej po trzech miesiącach od zamknięcia rozprawy lub po miesiącu od zamknięcia posiedzenia. Ustawa znosi zasadę dyskontynuacji wniosków złożonych do Trybunału przez parlamentarzystów. Dzięki temu będą one mogły być rozpatrywane także po zakończeniu kadencji parlamentu. Zgodnie z ustawą, obowiązkowymi uczestnikami postępowania przed Trybunałem będą m.in. Rada Ministrów i Prokurator Generalny, a Rzecznik Praw Obywatelskich będzie uczestnikiem w tych sprawach, w których zgłosi swój udział. Ustawa wprowadza kadencyjność sprawowania stanowiska prezesa TK (cztery lata). Precyzuje ona kryteria kandydowania na sędziów TK (o wybór mogliby się ubiegać parlamentarzyści i osoby z kierowniczych stanowisk państwowych, ponadto wyeliminowano środowiska prawnicze i naukowe z procedury wyłaniania kandydatów). Docelowo wniosek w sprawie zgłoszenia kandydata na stanowisko sędziego Trybunału będzie musiał być złożony nie później niż trzy miesiące przed dniem upływu jego kadencji. W przypadku sędziów, których kadencja upływa w 2015 r., będzie to 30 dni od wejścia w życie ustawy. Jedna z poprawek senackich przewiduje przywrócenie udziału środowisk prawniczych i naukowych w wyłanianiu kandydatów na sędziów Trybunału. Senat zmienił też kwalifikację do sprawowania funkcji sędziego TK – członkowie TK powinni mieć kwalifikacje sędziego Sądu Najwyższego. Skreślono przyjęty w wersji sejmowej zapis, że prezes TK będzie wybierany na 4-letnią kadencję. Kolejna poprawka zakłada, że Rada Ministrów nie będzie mogła występować przed TK w postępowaniach, w których są spory kompetencyjne między konstytucyjnymi organami państwa, oraz w postępowaniach w sprawie zgodności z konstytucją celów lub działalności partii politycznych.