Andrzej Pająk

Drugiego dnia obrad Senat przeprowadził drugie czytanie projektu uchwały w setną rocznicę urodzin księdza Jana Twardowskiego, wniesionego przez grupę senatorów, i tę uchwałę przyjął. Izba przypomina w niej, że 1 czerwca upływa sto lat od urodzin księdza prałata, wybitnego lirycznego poety religijnego. Uczestnik Powstania Warszawskiego, katecheta, rektor kościoła sióstr wizytek w Warszawie, wykładowca w warszawskim seminarium. Jego wiersze zyskały wielką popularność. W uchwale czytamy: „Uczył mądrej życzliwości – śpieszmy się kochać ludzi, tak szybko odchodzą+ – i pokory: +Być nie zauważonym, by spotkać się z Tobą+. Pisał: +wdzięczność jest najbardziej religijnym uczuciem+, a także: +Tylko ten, kto trwa w miłości Boga, jest spokojny+. Uczył wiary i patriotyzmu; uczył liryką i swoim przykładem”. Pragnąc uhonorować pamięć księdza Twardowskiego, senatorowie zwracają się do uczelni, szkół, organizacji społecznych i mediów z apelem o upowszechnianie jego twórczości: „Niech pogodna, nieraz żartobliwa, życzliwa i mądra liryka warszawskiego kapłana stanie się jednym ze źródeł dumy z narodowej, polskiej kultury”.

Senat przeprowadził też drugie czytanie uchwały „In memoriam”, wniesionej przez grupę senatorów, i podjął tę uchwałę. Uchwała, przypominając ustawę o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych, będącą wynikiem inicjatywy Senatu, mówi, że „szlak wolności wytyczyły jednak nie tylko wysiłki tych osób, ale również trudy i prześladowania innych osób i instytucji”. W uchwale senatorowie przywołują Kościół katolicki i inne kościoły, kapłanów szykanowanych, więzionych i tych, którzy ponieśli śmierć. Wspominają św. Jana Pawła II, który był duchowym przewodnikiem oraz opiekunem ludzi opozycji antykomunistycznej i nieustającym orędownikiem wolności. Wymieniają dyskryminowanych bezpartyjnych obywateli państwa polskiego. Piszą o naruszaniu praw człowieka i obywatela. „Senat Rzeczypospolitej Polskiej wyraża wdzięczność wszystkim, którzy podobnie jak ludzie opozycji antykomunistycznej złożyli Ojczyźnie daninę życia, wolności i upokorzeń. Senat wyraża przekonanie, że ich krzywdy pozostaną w pamięci pokoleń Polaków jako ważny element drogi do wolności”- czytamy w uchwale.

Izba wysłuchała informacji szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego Pawła Wojtunika o wynikach działalności biura w 2014 r.

Bez poprawek Senat uchwalił ustawę o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych. Był to projekt rządowy. Nowe regulacje mają na celu wykonanie przepisów unijnych. Fluorowane gazy cieplarniane są wykorzystywane w sektorach chłodnictwa i klimatyzacji, ochrony przeciwpożarowej i elektroenergetyki. Ustawa określa obowiązki podmiotów prowadzących działalność związaną ze stosowaniem substancji zubożających warstwę ozonową oraz fluorowanych gazów cieplarnianych, a także obrót nimi. Wprowadza obowiązek umieszczania etykiet w języku polskim na sprowadzanych do Polski produktach, urządzeniach, systemach ochrony przeciwpożarowej i gaśnicach zawierających fluorowane gazy cieplarniane. Zakłada ona utworzenie Centralnego Rejestru Operatorów Urządzeń i Systemów Ochrony Przeciwpożarowej, w którym gromadzone będą dane umożliwiające identyfikację urządzeń i systemów ochrony przeciwpożarowej oraz ich operatorów. Ustawa powierza nowe uprawnienia kontrolne m.in.: Inspekcji Ochrony Środowiska, Państwowej Straży Pożarnej, a także ministrowi obrony narodowej. Przewiduje również kary pieniężne za naruszenia przepisów wspólnotowych i krajowych dotyczących substancji zubożających warstwę ozonową i fluorowanych gazów cieplarnianych.

Senatorowie wprowadzili jedną poprawkę do ustawy o zmianie ustawy o działalności leczniczej. Był to projekt poselski. Ustawa rozszerza katalog podmiotów leczniczych o jednostki wojskowe niebędące jednostkami budżetowymi. Chodzi o utworzone przez ministra obrony narodowej jednostki polowej służby zdrowia, zatrudniające lekarzy i realizujące zadania związane z zabezpieczeniem medycznym Sił Zbrojnych – także poza granicami państwa – bez potrzeby angażowania Narodowego Funduszu Zdrowia. Nowelizacja zachowuje ich odrębność wynikającą ze specyfiki działalności i umiejscowienia w strukturze organizacyjnej wojskowej służby zdrowia. Zakres świadczeń zdrowotnych realizowanych przez jednostki polowej służby zdrowia zostaje rozszerzony o takie, które są wykonywane np. w pojeździe, na poligonach czy w szpitalach kontenerowych. Jednostki wojskowe nie będą miały obowiązku zawierania umów ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej oraz ubezpieczeń od zdarzeń medycznych. Poprawka Senatu dostosowuje w tym względzie sytuację prawną jednostek służb medycyny pracy i służby więziennej utworzonych przez Ministerstwo Sprawiedliwości.

Izba nie wprowadziła poprawek do ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz niektórych innych ustaw, której projekt przygotował rząd. Celem nowelizacji jest dostosowanie procedur związanych z profilaktyką oraz zwalczaniem wytwarzania i obrotu substancjami o działaniu psychoaktywnym, zwanymi dopalaczami, do praktyki większości państw Unii Europejskiej. Wprowadza ona definicję „nowej substancji psychoaktywnej” i upoważnia ministra zdrowia do określenia w rozporządzeniu wykazu nowych substancji psychoaktywnych, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu będzie zabronione na gruncie prawa administracyjnego. Zmianie ulegnie również definicja „środka zastępczego”, a także „ziela konopi innych niż włókniste”. Przy ministrze zdrowia powstanie ekspercki zespół do spraw oceny ryzyka zagrożeń dla zdrowia lub życia ludzi związanych z używaniem nowych substancji psychoaktywnych. Na podstawie jego ocen i rekomendacji minister będzie podejmował decyzje co do zamieszczenia określonych substancji w odpowiednich załącznikach ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii albo w wykazie nowych substancji psychoaktywnych. Sprzedaż zawierających substancje psychoaktywne popularnych leków na przeziębienie będzie ograniczona ze względu na zawartość substancji psychoaktywnych. Do końca 2016 r. jednorazowo w aptece będzie można kupić nie więcej niż jedno opakowanie dostępnego bez recepty produktu leczniczego zawierającego substancje psychoaktywne: pseudoefedrynę, dekstrometorfan lub kodeinę. Farmaceuta będzie mógł odmówić wydania takiego leku osobie niepełnoletniej, a także jeśli uzna, że lek może zostać wykorzystany w celach pozamedycznych lub spowodować zagrożenie dla zdrowia i życia. Substancje chemiczne, które w 2010 r. były przedmiotem obrotu handlowego w sklepach, będą objęte kontrolą ustawową. Ograniczona ma być także możliwość przywozu do Polski środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych, co przyczyni się do eliminowania dopalaczy już na granicach państwa. Ustawa pociąga za sobą istotne zmiany w prawie farmaceutycznym, m.in. wprowadza kary pieniężne w wysokości do 500 tys. zł za nieprzestrzeganie zakazu sprzedaży wysyłkowej produktów leczniczych, których wydawanie jest ograniczone wiekiem pacjenta, a także w przypadku sprzedaży większej niż dozwolona ustawą ilości produktów leczniczych zawierających w składzie substancje o działaniu psychoaktywnym.

Senat bez poprawek przyjął ustawę o zmianie ustawy o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Był to projekt rządowy. Nowe przepisy uwzględniają zmiany w zasadach udzielania pomocy publicznej określone w wytycznych unijnych w sprawie pomocy państwa w sektorach rolnym i leśnym oraz na obszarach wiejskich w latach 2014–2020. Ustawa podnosi maksymalny zakres dopłaty budżetowej do składki z tytułu ubezpieczenia upraw albo zwierząt z 50% do 65% i jednocześnie rezygnuje z określenia minimalnej wartości dopłat (dotychczas wynosiła ona 40%). Zapewnia producentom owoców i warzyw dostęp do ubezpieczeń z dopłatami w przypadku stosowania przez zakłady ubezpieczeń stawek taryfowych w wysokościach wyższych niż 6% sumy ubezpieczenia upraw. Ubezpieczenia obejmą oddzielnie każde ryzyko (np. suszę, powódź, przymrozki czy gradobicie). Nowelizacja zakłada inny sposób składania wniosków przez zakłady ubezpieczeniowe; wnioski takie będą mogły być składane dwa razy w roku, a zwrot także odbywałby się dwa razy w roku. Przewiduje się ponadto ujednolicenie wzorów dokumentów akceptowanych przez ministra rolnictwa oraz ministra finansów. Skrócono z 30 do 14 dni okres, od którego następuje odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń po zawarciu umowy, w przypadku wystąpienia powodzi lub suszy. Ponadto ustawa określa skutki zawarcia przez zakłady ubezpieczeń porozumienia koasekuracyjnego. W takim przypadku, w postępowaniach związanych z dopłatami do składek na ubezpieczenie mienia rolniczego oraz związanych z dotacjami na pokrycie odszkodowań spowodowanych przez suszę, wszystkie strony porozumienia są reprezentowane przez wiodący zakład ubezpieczeń.

Bez poprawek senatorowie uchwalili ustawę o zmianie ustawy o samorządzie powiatowym, wywodzącą się z projektu poselskiego. Nowelizacja przenosi kompetencje uchwalania regulaminu organizacyjnego starostwa powiatowego z rady powiatu na jego zarząd. Dzięki temu jednakowe przepisy będą obowiązywać na wszystkich szczeblach samorządu, gdzie zadania te zostały powierzone organom wykonawczym zgodnie z ustawami o samorządzie gminnym i województwa. Dotychczasowe regulaminy organizacyjne starostw powiatowych zachowają moc do dnia wejścia w życie regulaminów wydanych zgodnie z nowelizacją.

Z jedną doprecyzowującą poprawką Izba przyjęła ustawę o zmianie ustawy – Prawo energetyczne, przygotowaną przez posłów. Celem nowelizacji jest ograniczenie obowiązku planowania i finansowania przez gminy oświetlenia obiektów znajdujących się na jej obszarze. W obecnym stanie prawnym za finansowanie oświetlenia drogi odpowiada gmina, na której terenie znajduje się droga. Wyjątkiem są płatne autostrady i drogi ekspresowe. Ustawa zwalnia gminy z obowiązku utrzymania oświetlenia wszystkich autostrad i dróg ekspresowych w zakresie, w jakim przebiegają poza granicami terenów zabudowanych. Na gminach nadal będzie ciążyć obowiązek oświetlania tych części dróg krajowych, które są przeznaczone do ruchu pieszych lub rowerów i wymagają odrębnego oświetlenia. Tym samym nastąpi podział odpowiedzialności za oświetlenie dróg ze względu na kryterium kategorii drogi (wyłączenie autostrad i dróg ekspresowych) oraz kryterium funkcjonalne (wyłączenie dróg krajowych w zakresie, w jakim nie służy to co do zasady jedynie mieszkańcom gminy). Obowiązek wnoszenia opłat za oświetlenie dróg ekspresowych i autostrad przebiegających przez teren danej gminy oraz odcinków innych dróg krajowych na terenach niezabudowanych przejmie GDDKiA. Szacuje się, że koszty gmin związane z finansowaniem oświetlenia dróg krajowych poza terenem zabudowanym zmniejszą się o ok. 100 mln zł rocznie.

Z 15. poprawkami Senat uchwalił ustawę o zmianie ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz niektórych innych ustaw, której projekt opracował rząd. Nowelizacja wynika z konieczności pełnego wdrożenia przepisów unijnych (w październiku ub.r. Komisja Europejska pozwała Polskę w sprawie przepisów o pojazdach wycofanych z eksploatacji do Trybunału Sprawiedliwości) oraz wyeliminowania szarej strefy istniejącej w sektorze przetwarzania odpadów pochodzących z tej dziedziny gospodarki, a zarazem skierowania ich do legalnych stacji demontażu. Ustawa zobowiązuje podmioty profesjonalnie wprowadzające pojazdy na rynek polski (np. dealerów samochodowych i właścicieli komisów) do organizowania krajowej sieci zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji. Podmioty wprowadzające więcej niż 1000 pojazdów rocznie będą zobowiązane do zapewnienia sieci składającej się z co najmniej 3 stacji demontażu lub punktów zbierania pojazdów w województwie. Nowelizacja przewiduje też, że właściciele komisów i osoby indywidualne zostaną zwolnieni z opłaty recyklingowej, w wysokości 500 zł, ponoszonej za każdy używany pojazd sprowadzony do Polski. Prowadzący stacje demontażu – przy przyjmowaniu pojazdu wycofanego z eksploatacji zarejestrowanego w kraju Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego – nie będą pobierać opłaty od jego właściciela. W odniesieniu do prowadzących stacje demontażu ustawa wprowadza opłaty za nieosiągnięcie wymaganego poziomu odzysku i recyklingu pojazdów. Opłata taka będzie wnoszona do urzędu marszałkowskiego, a następnie przekazywana do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wpływy z niej, w wysokości 5 proc., będą dochodem województwa. Pieniądze z kar i opłat mają być przeznaczane na wspieranie działań zapobiegających nielegalnemu demontażowi pojazdów. Poprawki senackie mają w większości charakter doprecyzowujący. Najważniejsza poprawka zakłada, że ustawa wejdzie w życie szybciej niż uchwalił Sejm – nie 1 stycznia 2017 r., ale 1 stycznia 2016.

Bez poprawek senatorowie uchwalili ustawę o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Był to projekt rządowy. Nowelizacja umożliwia finansowanie z budżetu państwa rządowego programu, który ma na celu wspieranie wybitnych studentów w podejmowaniu studiów magisterskich w najlepszych uczelniach na świecie. Z programu będą mogli skorzystać studenci, którzy ukończyli trzeci rok studiów magisterskich nie wcześniej niż w roku poprzedzającym ich zgłoszenie. Taką możliwość będą mieli też absolwenci studiów licencjackich. Osoba, która podejmie studia za granicą, otrzyma z programu środki na pokrycie kosztów: rekrutacji, czesnego, zakwaterowania, utrzymania, przejazdów i ubezpieczeń. Świadczenia te zostaną zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych. Uczestnik programu nie będzie musiał zwracać udzielonego mu wsparcia, jeśli w ciągu 10 lat od ukończenia studiów na zagranicznej uczelni będzie przez 5 lat odprowadzać w Polsce składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Zwolnione ze zwrotu pieniędzy będą także osoby, które ukończą studia doktoranckie w kraju. Pomocy finansowej udzielonej w ramach programu nie trzeba będzie również zwracać, jeśli studia zagraniczne nie zostały podjęte lub nie zostały ukończone z przyczyn nieleżących po stronie uczestnika. Program ruszy od roku akademickiego 2016/2017. Będzie mogło z niego skorzystać ok. 100 studentów rocznie. W 2016 r. budżet państwa przeznaczy na ten cel 18,5 mln zł, a planowana kwota dofinansowania na cały 10-letni program do 2025 r. to 336 mln zł.

Także bez poprawek Izba przyjęła nowelizację ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne. Był to projekt poselski. Ma ona na celu wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych wynikających z zastosowania w przepisach niespójnych ze sobą pojęć, dotyczących uwierzytelniania dokumentów przez organy Służby Geodezyjnej i Kartograficznej. Ponadto zmiany dotyczą postępowania przed komisjami dyscyplinarnymi w sprawach odpowiedzialności dyscyplinarnej osób wykonujących samodzielne funkcje w dziedzinach geodezji i kartografii. Dostosowują przepisy ustawy do Kodeksu postępowania karnego, które będą obowiązywać od 1 lipca 2015 r.

Bez poprawek uchwalono również nowelizację ustawy o ochronie przeciwpożarowej, przygotowaną przez posłów. Zakłada ona, że strażacy ochotnicy z Ochotniczej Straży Pożarnej nie mający uprawnień do świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego, którzy ulegli wypadkowi podczas akcji lub ćwiczeń, będą mieli prawo do świadczeń związanych z niezdolnością do pracy. Zgodnie z nowelizacją strażacy ochotnicy będą otrzymywać świadczenia – określone w ustawie jako rekompensata pieniężna – za okres niezdolności do pracy. Rekompensata ta wyniesie 1/30 minimalnego wynagrodzenia za pracę za każdy dzień i będzie wypłacana nie dłużej niż przez 18 miesięcy (okres łącznego pobierania zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego zgodnie z ustawą o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).