Andrzej Pająk

Senat bez poprawek przyjął ustawę o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych, wywodzącą się z dwóch projektów – senackiego i poselskiego. Ustawa ma na celu zagwarantowanie pomocy działaczom opozycji demokratycznej i osobom represjonowanym z powodów politycznych w okresie od 1 stycznia 1957 r. do 4 czerwca 1989 r., które znajdują się w szczególnie trudnej sytuacji materialnej. Warunkiem przyznania pomocy będzie uzyskanie przez osobę zainteresowaną statusu działacza opozycji lub osoby represjonowanej oraz spełnienie kryterium dochodowego. O przyznanie tego statusu będzie można wnioskować do szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Decyzja będzie zapadać po potwierdzeniu przez prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, że wnioskodawca nie był pracownikiem, funkcjonariuszem, żołnierzem lub tajnym informatorem organów bezpieczeństwa państwa. Szef Urzędu będzie w drodze decyzji przyznawać pomoc materialną w dwóch formach. Świadczenie pieniężne w wysokości 400 zł miesięcznie ma być przyznawane osobom spełniającym odpowiednie kryteria dochodowe. Zasadniczo będzie ono przyznawane na 12 miesięcy, ale w przypadku osób, które ukończyły 67 lat, świadczenie będzie mogło zostać przyznane na okres do 60 miesięcy, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach – bezterminowo. Druga forma wsparcia, pomoc pieniężna w wysokości do 300 proc. najniższej emerytury, ma być przyznawana, nie częściej niż raz na 12 miesięcy, osobom w trudnej sytuacji materialnej lub w związku ze zdarzeniami losowymi. Pomoc ta będzie mogła być również przyznana na częściowe pokrycie kosztów zakupu wózka inwalidzkiego, sprzętu rehabilitacyjnego oraz opłacenie pomocy pielęgnacyjnej. Ustawa ma wejść w życie 31 sierpnia 2015 r.

Senatorowie bez poprawek przyjęli nowelizację ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wywodzącą się z senackiego projektu, dotyczącą tzw. sprzedaży bezpośredniej. Umożliwia ona rolnikom opodatkowanie na preferencyjnych zasadach sprzedawanych przez nich przetworzonych produktów rolnych (np. dżemów, serów czy wędlin). Rolnicy będą mogli opodatkować przychody ze sprzedaży tych produktów zryczałtowanym podatkiem dochodowym o preferencyjnej stawce 2 proc. Warunkiem będzie prowadzenie ewidencji sprzedaży oraz sprzedawanie produktów wyłącznie w miejscu ich wytworzenia lub na targowiskach. Zasady te nie obejmą sprzedaży produktów przetworzonych w ramach produkcji przemysłowej, uzyskanych z działów specjalnych produkcji rolnej, a także objętych akcyzą (np. napojów alkoholowych). Korzyści wynikające z nowelizacji nie obejmą też produktów, do których przetwarzania i sprzedaży będą zatrudniani pracownicy bądź podwykonawcy.

Senatorowie wprowadzili 31 poprawek do ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku ze wzmocnieniem narzędzi ochrony krajobrazu. Był to prezydencki projekt. Nowelizacja wdraża sporządzoną w 2000 r. we Florencji Europejską Konwencję Krajobrazową, która w stosunku do Polski weszła w życie 1 stycznia 2005 r. Ma ona na celu wprowadzenie do polskiego porządku prawnego nowych instytucji i rozwiązań systemowych, które powstrzymają degradację krajobrazu naturalnego i kulturowego oraz zapewnią jego zachowanie, w szczególności przez wprowadzenie reglamentacji działalności polegającej na instalowaniu tablic i urządzeń reklamowych. Ustawa definiuje pojęcie reklamy, szyldu, krajobrazu, krajobrazu kulturowego i krajobrazu priorytetowego. Nakłada ona na samorządy województw obowiązek sporządzania nie rzadziej niż raz na 20 lat audytu krajobrazowego (po raz pierwszy – w ciągu trzech lat od wejścia w życie nowych przepisów). Mają być w nim zdefiniowane obszary krajobrazów priorytetowych. Dla tych obszarów sejmik województwa będzie ustalać normy prawne dotyczące wysokości, kształtu budynków i ewentualnie stosowania materiałów miejscowych lub tradycyjnej architektury. Projekt audytu krajobrazowego będzie sporządzał zarząd województwa, który przed przedłożeniem go sejmikowi do uchwalenia będzie musiał zasięgnąć opinii regionalnego dyrektora ochrony środowiska, dyrektorów parków narodowych i krajobrazowych w granicach województwa, wojewódzkiego konserwatora zabytków oraz rad gmin położonych na terenie województwa. Rada gminy, w której podejmowane są działania na rzecz uporządkowania przestrzeni publicznej, będzie mogła ustalić nową opłatę lokalną – od reklam umieszczanych na jej terenie. Na wysokość opłaty wpływ będzie mieć lokalizacja oraz wielkość i rodzaj tablicy lub urządzenia reklamowego. Zwolnione z opłat będą niewielkie szyldy, reklamy niewidoczne z przestrzeni dostępnych publicznie oraz reklamy, które realizują obowiązek nałożony przez przepisy prawa lub służą do upowszechniania informacji popularyzującej lub upamiętniającej osoby, a także informacji o charakterze religijnym, związanych z działalnością kościołów lub innych związków wyznaniowych, sytuowanych w miejscach kultu i działalności religijnej oraz na cmentarzach. Samorządy otrzymają również szereg instrumentów prawnych w celu ochrony krajobrazu. Obecnie na terenach uznanych za obszary chronionego krajobrazu i parki krajobrazowe często powstają farmy wiatrowe, kominy, silosy czy maszty telefonii komórkowej i nie ma prawnych możliwości, aby temu zapobiegać.

Senat nie wniósł poprawek do nowelizacji ustawy o lasach. Ustawa wprowadza do krajowego systemu prawnego przepisy unijne dotyczące ustanowienia systemu zezwoleń na przywóz drewna do Wspólnoty Europejskiej oraz wprowadza sankcje za nielegalny przywóz do Polski produktów z drewna. Organem monitorującym oraz nadzorującym podmioty wprowadzające do obrotu drewno i jego produkty będzie Inspekcja Ochrony Środowiska.

Senatorowie nie wprowadzili poprawek do ustawy o zmianie ustawy o substancjach chemicznych i ich mieszaninach. Był to projekt rządowy. Ustawa dostosowuje przepisy krajowe do unijnych i wprowadza sankcje za ich nieprzestrzeganie. Za wprowadzanie do obrotu detergentów bez polskiej etykiety dystrybutorom będzie grozić grzywna, a za wywóz chemikaliów bez wymaganej zgody – grzywna, ograniczenie wolności lub więzienie do lat dwóch. Takie kary będą również wymierzane za wprowadzanie na rynek detergentów, które nie spełniają wymogów dotyczących zawartości fosforanów i innych związków fosforu. Ustawa rozszerza kompetencje Inspektora do spraw Substancji Chemicznych. Będzie on zobowiązany do corocznego przekazywania Komisji Europejskiej i OECD informacji o funkcjonowaniu systemu Dobrej Praktyki Laboratoryjnej w Polsce. Przepisy te będą miały znaczenie dla 30 jednostek badawczych posiadających certyfikat dobrej praktyki i jednostek badawczych, które będą występowały o taki dokument. Nowelizacja przewiduje też, że przedsiębiorcy będą mieli obowiązek informowania Inspektora o wytwarzaniu w Polsce, wprowadzaniu do obrotu lub sprowadzaniu do kraju mieszaniny niebezpiecznej lub stwarzającej zagrożenie – wyłącznie drogą elektroniczną. Ma to ułatwić archiwizację oraz umożliwić ośrodkom informacji toksykologicznej natychmiastowy dostęp online do tych danych. Ustawa umożliwi też wstrzymanie obrotu substancją chemiczną – w przypadku braku raportu bezpieczeństwa chemicznego. To rozwiązanie ma zapobiec zatruciom produktami chemicznymi, które nie powinny znaleźć się na rynku – w sytuacji gdy nie ma jeszcze wyraźnego zakazu wprowadzania ich do obrotu.

Senat nie wprowadził poprawek do nowelizacji ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli. Na mocy nowelizacji kontrolerzy nie będą mogli przetwarzać danych osobowych ujawniających poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne. Dotyczy to także danych o kodzie genetycznym, nałogach i życiu seksualnym. W ten sposób uwzględnione zostało orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 20 stycznia 2015 r., który, rozpatrując wniosek Prokuratora Generalnego z 2012 r., uznał za niekonstytucyjne przetwarzanie przez NIK takich danych. Tym samym kontrolerzy nadal mają prawo do przetwarzania pozostałych danych wrażliwych, o których mowa w ustawie o ochronie danych osobowych, pod warunkiem, że jest to niezbędne do przeprowadzenia kontroli. Dane te dotyczą pochodzenia rasowego lub etnicznego, przynależności wyznaniowej, partyjnej lub związkowej, stanu zdrowia oraz skazań, orzeczeń o ukaraniu i mandatów karnych, a także innych orzeczeń wydanych w postępowaniu sądowym lub administracyjnym.

Izba rozpatrzyła bez poprawek cztery ustawy ratyfikacyjne przygotowane przez rząd. Pierwsza to ustawa o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Stanów Zjednoczonych Ameryki w sprawie poprawy wypełniania międzynarodowych obowiązków podatkowych oraz wdrożenia ustawodawstwa FATCA, oraz towarzyszących Uzgodnień Końcowych, podpisanych 7 października 2014 r. w Warszawie. Na mocy umowy Polska i USA wzajemnie się zobowiązują do automatycznego przekazywania danych o rachunkach rezydentów podatkowych drugiego państwa, prowadzonych przez banki, ubezpieczycieli i fundusze inwestycyjne. Umowa określa sposób identyfikacji, przetwarzania i przekazywania informacji o rachunkach prowadzonych dla rezydentów drugiego państwa. Przekazywanie danych będzie się odbywać w sposób zapewniający ochronę danych osobowych oraz tajemnic – bankowej i ubezpieczeniowej. Na ratyfikacji polsko-amerykańskiej umowy skorzystają nasze instytucje finansowe, które nie będą musiały płacić w USA 30-proc. podatku od dochodów uzyskanych w tym kraju. Amerykańskie prawo – FATCA (Foreign Account Tax Compliance Act) przewiduje taki obowiązek w przypadku zagranicznych instytucji finansowych, które nie zawrą porozumień bezpośrednio z administracją podatkową USA.

Druga to ustawa o ratyfikacji Umowy między Rządem Republiki Litewskiej, Rządem Rzeczypospolitej Polskiej i Gabinetem Ministrów Ukrainy o utworzeniu wspólnej jednostki wojskowej, sporządzonej w Warszawie 19 września 2014 r. Celem umowy jest utworzenie litewsko-polsko-ukraińskiej jednostki wojskowej o wielkości brygady (3-6 tys. żołnierzy), a także określenie podstawowych zasad jej funkcjonowania. Brygada ma być wielonarodową jednostką, zdolną do przerzutu i samodzielnego prowadzenia operacji militarnych lub współuczestnictwa w nich. Jej siły mają być samowystarczalne przez 30 dni w rejonie operacji w dowolnych warunkach klimatycznych, poza arktycznymi. Państwa tworzące brygadę zadeklarowały możliwość zapewnienia jej ciągłego wsparcia w warunkach operacyjnych przez sześć miesięcy. Dowództwo brygady zostanie sformowane w Lublinie. Brygada lub jej elementy będą dostępne na potrzeby międzynarodowych operacji prowadzonych na podstawie mandatu Rady Bezpieczeństwa Narodów Zjednoczonych.

Kolejna to ustawa o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Naczelnym Dowództwem Sojuszniczych Sił w Europie (SHAPE) dotyczącej stacjonowania, statusu prawnego i wsparcia 3. Batalionu Łączności NATO (3NSB), elementu podporządkowanego Grupie Systemów Łączności i Informatyki NATO (NCISG) dyslokowanego w Rzeczypospolitej Polskiej, podpisanej w SHAPE 17 września 2014 r. Umowa określa zasady funkcjonowania batalionu na terytorium Polski. Jego sformowanie w naszym kraju zostało uzgodnione w 2009 r. w Brukseli – na posiedzeniu szefów resortów obrony państw Sojuszu Północnoatlantyckiego. Jako lokalizację dowództwa batalionu, kompanii zabezpieczenia i wsparcia oraz mobilnego modułu łączności przewidziano Bydgoszcz. Czechy, Turcja, Słowacja, Litwa i Węgry to lokalizacje pozostałych modułów łącznościowych. Dla służących w batalionie polskich żołnierzy otwiera się możliwość dostępu do najnowszych technologii teleinformatycznych. Stwarza to też warunki do przygotowania specjalistów w zakresie łączności, informatyki, logistyki oraz planowania. 3NSB jest jednym z trzech batalionów łączności wchodzących w skład struktury dowodzenia NATO.

Następna to ustawa o ratyfikacji Traktatu między Królestwem Hiszpanii, Republiką Francuską, Republiką Włoską, Królestwem Niderlandów oraz Republiką Portugalską, ustanawiającego Europejskie Siły Żandarmerii EUROGENDFOR, sporządzonego w Velsen 18 października 2007 r. EUROGENDFOR jest strukturą międzynarodową, tworzoną przez sześć państw UE: Francję, Włochy, Holandię, Portugalię, Rumunię i Hiszpanię. Ratyfikowanie Traktatu umożliwi przystąpienie Polski do tej organizacji międzynarodowej typu żandarmeryjnego, która wykonuje zadania policyjne w ramach operacji zarządzania kryzysowego. Żandarmeria Wojskowa będzie więc uczestniczyć we wspólnych działaniach stron Traktatu, występując pod flagą EUROGENDFOR na równi z pozostałymi jej członkami i na zasadach zgodnych z polskim prawem wewnętrznym. Polacy będą też mieli prawo zasiadać w strukturach stałych Europejskich Sił Żandarmerii i brać udział w podejmowaniu decyzji we wszystkich obszarach działania, od rozstrzygnięć o udziale i zaangażowaniu w misjach po kwestie finansowe.

Izba nie wprowadziła poprawek do nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przewiduje ona, że pracodawcy będą mogli wystąpić do ZUS o odroczenie płatności lub rozłożenie na raty także składek z części pracowniczej. Dotychczas było to możliwe w przypadku składek finansowanych przez płatników, czyli opłacanych za pracowników przez pracodawcę. Teraz będzie to dotyczyło także składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek, czyli przez pracowników z ich wynagrodzenia. Ustawa przewiduje też zmiany związane z ewidencjonowaniem opłaty prolongacyjnej na subkoncie ubezpieczonego oraz na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym. Ten mechanizm ma chronić ubezpieczonego przed realnym spadkiem wartości składki, w związku z opóźnionym ich przekazywaniem.

73. posiedzenie Senatu rozpoczęło się od uczczenia minutą ciszy pamięci senatora V kadencji Sergiusza Plewy, który zmarł na początku kwietnia tego roku.