Andrzej Pająk

Druga to uchwała w setną rocznicę urodzin Stanisława Dygata, przygotowana przez senacką Komisję Kultury i Środków Przekazu. W uchwale Izba oddaje pisarzowi hołd w uznaniu jego zasług dla kultury polskiej. „W czasach komunizmu Stanisław Dygat zachował godność i wolność, stając się osobą-instytucją niezależnego życia kulturalnego. Został sygnatariuszem »Listu 34« (w roku 1963) wyrażającego protest przeciwko cenzurze, a także »Memoriału 101« (w roku 1975) wyrażającego protest przeciwko zmianom w konstytucji utrwalającym dyktat PZPR i podporządkowanie Polski Związkowi Socjalistycznych Republik Radzieckich. Za swą postawę niezależnego twórcy i obywatela był szykanowany przez władze komunistyczne” – przypominają senatorzy. „Prozę Dygata cechuje artystyczna doskonałość, jędrność języka i celność myśli, a twórczość ta wpisuje się w tradycję pisania »pod prąd«, kontestującego utarte schematy. Jego powieści i opowiadania zawierają istotne refleksje nad polskością i naszymi wadami narodowymi” – czytamy w uchwale.

Izba przeprowadziła drugie czytanie i podjęła uchwałę o wniesieniu do Sejmu projektu nowelizacji ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw. Został on opracowany przez senacką Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Do marszałka Senatu napisał bowiem Rzecznik Praw Obywatelskich, zwracając uwagę na to, że ustawa ta nie tylko nie gwarantuje skutecznej pomocy osobom pokrzywdzonym przestępstwem, ale często powoduje ich wtórną wiktymizację. W tym stanie rzeczy RPO zaapelował do marszałka o podjęcie działań, które spowodowałyby naprawę tego niepożądanego stanu prawnego tak, by prawa ofiar przestępstw i ich godność były należycie chronione. Analiza przepisów ustawy wykazała, że wiele jej przepisów jest niezgodnych z prawem unijnym, a wiele wzajemnie ze sobą sprzecznych, do takiego stopnia, że dostęp do kompensaty państwowej stał się w praktyce iluzoryczny. Z przedłożonych Senatowi informacji wynika, że w latach 2006–2013 sądy rozpatrzyły 1449 wniosków, przyznając kompensatę w 350 przypadkach, co stanowi 1/5 ogółu załatwionych spraw i oznacza przyznanie średnio 44 kompensat rocznie. Przewidywane w ustawie budżetowej na ten cel środki w wysokości 70 mln zł wykorzystywane były w 0,2% przewidywanej sumy (w 2013 r. było to 0,4%). Celem przygotowanego przez senatorów projektu jest poszerzenie zakresu ustawy oraz usunięcie lub zmiana przepisów niejasnych czy sprzecznych z wiążącym Polskę prawem międzynarodowym. Ponadto projekt zakłada wprowadzenie przepisów, które podwyższą maksymalną kwotę kompensaty, umożliwią domaganie się zaliczki na poczet koniecznych wydatków bieżących, wydłużą termin składania wniosku o wypłatę kompensaty, wprowadzą prawo występowania o jej wypłatę dla osoby, pod której pieczą pozostaje ofiara przestępstwa, oraz uproszczą dochodzenie kompensat dla osób poszkodowanych przestępstwem.

Senat wprowadził 6 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw. Był to projekt rządowy. Ustawa dostosowuje przepisy krajowe do dwóch rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie krótkiej sprzedaży i wybranych aspektów dotyczących swapów ryzyka kredytowego, a także w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji. Nowelizacja reguluje krótką sprzedaż, czyli transakcje, dzięki którym inwestorzy mogą zarabiać na spadkach kursów papierów wartościowych, niebędących ich własnością. Obejmuje także transakcje zawierane w celu przenoszenia ryzyka kredytowego związanego z długiem państwowym (transakcje swapów ryzyka kredytowego z tytułu długu państwowego). Zgodnie z ustawą, krajowym organem nadzoru w sprawach przestrzegania obu rozporządzeń będzie Komisja Nadzoru Finansowego. W kwestii pierwszego rozporządzenia będzie ona uprawniona do podejmowania określonych działań interwencyjnych – nakładania ograniczeń i zakazów na transakcje krótkiej sprzedaży i swapów ryzyka kredytowego w sytuacji zagrożenia dla stabilności finansowej. Jeżeli chodzi o drugie rozporządzenie, zasadniczym celem ustawy jest ograniczenie ryzyka systemowego, związanego z rynkiem instrumentów pochodnych. Służy temu wzmocnienie nadzoru nad tym rynkiem oraz zwiększenie jego integralności i przejrzystości. Jednym z zastosowanych rozwiązań jest uregulowanie sposobu funkcjonowania nowych, z punktu widzenia Polski, podmiotów infrastruktury rynku kapitałowego, tj. kontrahentów centralnych oraz repozytoriów transakcji. Nowelizacja przewiduje też, że za naruszenie przepisów dotyczących krótkiej sprzedaży i instrumentów pochodnych KNF będzie mogła nałożyć kary od 500 tys. do 1 mln zł, do 10-krotności korzyści majątkowej uzyskanej w wyniku transakcji lub do 10 proc. przychodu, ale nie więcej niż 10 mln zł. Senat zaproponował poprawkę, która przewiduje, że wysokość depozytu zabezpieczającego będzie nie mniejsza niż 1 proc. wartości nominalnej instrumentu finansowego – Sejm natomiast założył, że nie będzie mniejsza niż 2 proc. Zdaniem senatorów, propozycja sejmowa spowodowałaby, że polskie firmy maklerskie mogłyby się znaleźć w gorszej sytuacji niż działające na polskim rynku firmy zagraniczne.

Izba przyjęła z 3 poprawkami ustawę o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej, której projekt przygotował rząd. Jej celem jest m.in. zamrożenie wynagrodzeń osób zatrudnionych w państwowych jednostkach sektora finansów publicznych, osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, osób zatrudnionych w podmiotach objętych tzw. ustawą kominową oraz zamrożenie odpisu na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Fundusz Pracy będzie służył, tak jak w latach poprzednich, do finansowania staży podyplomowych oraz specjalizacji lekarzy, pielęgniarek i położnych oraz do finansowania rezydentur. W zakresie ustawy o finansach publicznych skrócono termin na przekazywanie, przez dysponentów części budżetowych, informacji o kwotach dochodów i wydatków jednostkom podległym z 21 do 10 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej. Jedna z poprawek Senatu zakłada wyłączenie z zamrożenia pieniędzy na nowe etaty w Krajowym Biurze Wyborczym w 2015 r. Kolejna poprawka dopisuje wynagrodzenia marszałków i wicemarszałków obu izb parlamentu do listy wyjętych spod zamrożenia w przyszłym roku wynagrodzeń posłów i senatorów, a także innych wynagrodzeń wypłacanych w związku z zakończeniem dotychczasowej kadencji Sejmu i Senatu.

Bez poprawek senatorowie uchwalili ustawę o zmianie ustawy o usługach płatniczych. Był to projekt poselski. Nowelizacja ma na celu obniżenie maksymalnej ustawowej stawki opłaty interchange dla krajowych transakcji płatniczych wykonywanych przy użyciu kart płatniczych. Ma to ograniczyć negatywne skutki wejścia w życie nowych zasad regulujących świadczenie usługi transgranicznego rozliczania transakcji kartami płatniczymi (tzw. acquiringu) na terytorium UE. Zgodnie z ustawą opłata interchange nie będzie mogła przekroczyć 0,2 proc. wartości transakcji płatniczej wykonanej przy użyciu karty debetowej oraz 0,3 proc. w przypadku karty kredytowej. Z kolei w przypadku transakcji wykonywanych przy użyciu innych kart płatniczych stawka tej opłaty nie będzie mogła przekroczyć 0,3 proc. Obecnie nie może ona przekroczyć 0,5 proc. Nowo utworzone organizacje kartowe nie będą musiały stosować stawek opłaty interchange przez pięć lat od rozpoczęcia działalności, a nie trzy lata, jak obecnie.

Także bez poprawek Izba przyjęła nowelizację ustawy o podatku akcyzowym, wywodzącą się z projektu poselskiego. Zwalnia ona z akcyzy pojazdy ratownictwa medycznego np. karetki pogotowia, jeżeli spełniają one właściwe normy.

Nie wprowadzono poprawek do ustawy o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych oraz niektórych innych ustaw, przygotowaną przez posłów. Celem nowelizacji jest ułatwienie podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej w formie spółki jawnej, spółki komandytowej i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – przez rozszerzenie możliwości zawiązania, zmiany i rozwiązania takich spółek przy wykorzystaniu wzorców udostępnionych w systemie teleinformatycznym. Ponadto ustawa obniża opłaty sądowe od wniosków o wpis do rejestru spółek, których umowy zawarto w ten sposób. Opłata od wniosku o pierwszy wpis jest obniżona z 500 do 250 zł, a od wniosku o zmianę z 250 zł do 200 zł.

Również ustawa o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych została przyjęta bez poprawek. Był to projekt rządowy. Nowelizacja ma na celu zapewnienie ciągłości udzielania pomocy publicznej pracodawcom zatrudniającym oraz zamierzającym zatrudnić osoby niepełnosprawne przez dostosowanie przepisów ustawy do rozporządzenia unijnego uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym. Ustawa m.in. rozszerza krąg osób niepełnosprawnych, w związku z zatrudnieniem których pracodawca będzie mógł otrzymać zwrot kosztów adaptacji pomieszczeń zakładu pracy do potrzeb osób niepełnosprawnych. Ponadto wprowadza ona zmianę w zakresie uzyskania pomocy w formie dofinansowania wynagrodzeń na zatrudnienie pracowników niepełnosprawnych. Otrzymanie miesięcznego dofinansowania na nowo zatrudnionego pracownika niepełnosprawnego będzie zależało od ogólnego wzrostu zatrudnienia, a nie tylko zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Pracodawca będzie mógł również otrzymać zwrot, ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, kosztów szkolenia osoby zatrudnionej w celu pomagania pracownikowi niepełnosprawnemu m.in. w komunikowaniu się z otoczeniem.

Do ustawy o zmianie ustawy o rolnictwie ekologicznym, przygotowanej przez rząd, senatorowie wprowadzili 4 doprecyzowujące poprawki. Ma ona na celu wprowadzenie ułatwień dla rolników prowadzących produkcję ekologiczną, jednostek certyfikujących oraz administracji odpowiedzialnej za ten sektor rolnictwa. Nowelizacja upraszcza przekazywanie przez jednostki certyfikujące danych dotyczących kontrolowanych producentów Głównemu Inspektorowi Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, ujednolica system raportowania, doprecyzowuje obowiązki IJHARS-u w zakresie sprawowania kontroli nad producentami ekologicznymi kontrolowanymi przez jednostkę certyfikującą, której cofnięto w części lub w całości upoważnienie do przeprowadzania kontroli w rolnictwie ekologicznym, wprowadza mechanizm przekazywania przez jednostki certyfikujące informacji o producencie ekologicznym przechodzącym pod kontrolę innej jednostki, umożliwia Głównemu Inspektorowi Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych wstrzymanie naboru nowych zgłoszeń działalności w rolnictwie ekologicznym, upoważnia ministra rolnictwa do wydania rozporządzenia mającego na celu ustanowienie generalnego pozwolenia na zastosowanie niektórych odstępstw od warunków produkcji ekologicznej, daje dostęp do elektronicznej bazy danych o producentach ekologicznych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa dla Głównego Inspektora Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych oraz jednostek certyfikujących.

W ustawie o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, wywodzącej się z projektu rządowego, znalazły się 2 poprawki. Jej celem jest ułatwienie wprowadzania towarów do obrotu na terytorium Polski przez złagodzenie obowiązków w zakresie oznaczania towarów. Zakłada ona, że na towarach nie trzeba będzie zamieszczać informacji o adresie dystrybutora z siedzibą w Polsce, ponieważ obowiązek ten generował nieuzasadnione koszty po stronie przedsiębiorców, wynikające z konieczności zmiany oznakowania towaru lub wręcz zmiany jego opakowania w związku z oferowaniem produktu na polskim rynku. Tego rodzaju rozwiązanie mogło być uznane za niezgodne z prawem Unii Europejskiej jako wprowadzające środek podobny do niedozwolonych ograniczeń ilościowych. W następstwie nowelizacji przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terytorium Polski będzie obowiązany oznaczyć towar informacjami w języku polskim: określającymi firmę producenta i jego adres oraz państwo siedziby wytwórcy, jeżeli ma on siedzibę poza terytorium państw członkowskich Unii i Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, a także informacjami umożliwiającymi identyfikację towaru, chyba że jego przeznaczenie jest oczywiste. Zasady oznaczania towarów określone w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej nie będą stosowane w odniesieniu do towarów, w stosunku do których przepisy innych aktów szczegółowo regulują obowiązki w zakresie oznakowania np. żywności, wyrobów medycznych, kosmetyków czy zabawek. Nowe przepisy nie obejmą towarów już wprowadzonych do obrotu. Dotychczasowe zasady oznaczania towarów będą mogły być stosowane przez trzy lata od wejścia w życie nowelizacji. Jedna z senackich poprawek zmienia datę wejścia ustawy w życie, a mianowicie nie 1 stycznia 2015 r., ale 14 dni od dnia jej ogłoszenia.

Z 6 poprawkami senatorowie uchwalili ustawę o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz ustawy o gromadzeniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji kryminalnych. Był to projekt poselski. Celem ustawy jest wyeliminowanie nieuczciwej konkurencji w handlu węglem kamiennym. Węgiel importowany do Polski nie ma certyfikatów jakościowych i w znaczącej części wykorzystywany jest w gospodarstwach domowych. Badania określające jakość węgla wykonywane są przez jednostki certyfikujące na zlecenie producentów. Sprzedawca węgla powinien posiadać certyfikat jakościowy określający podstawowe parametry węgla i na żądanie okazywać go kupującemu. Sieci dystrybucyjne krajowych producentów węgla oraz sprzedawcy zrzeszeni w Izbie Gospodarczej Sprzedawców Polskiego Węgla dysponują takimi certyfikatami wydawanymi przy wprowadzaniu towaru do obrotu przez kopalnię. Natomiast w praktyce, przy sprzedaży prowadzonej poprzez licznych pośredników, certyfikat z reguły nie jest już przekazywany kolejnym kupującym. Często sprzedawcy węgla robią mieszanki, w skład których wchodzi polski i rosyjski surowiec, a ostatecznie węgiel sprzedawany jest jako polski. Aby temu zaradzić, ustawa wprowadza koncesjonowanie działalności polegającej na obrocie węglem, w tym na obrocie z zagranicą. Organem koncesyjnym będzie prezes Urzędu Regulacji Energetyki, który będzie mógł odmówić udzielenia koncesji na obrót węglem kamiennym z zagranicą ze względu na zagrożenie bezpieczeństwa państwa. Przedsiębiorcy zajmujący się handlem węglem będą ponosili opłatę koncesyjna, której wysokość ma zostać określona w rozporządzeniu rządu. Dodatkowo przedsiębiorcy zajmujący się handlem węglem z zagranicą będą obowiązani do złożenia zabezpieczenia majątkowego na poczet przyszłych należności publicznoprawnych. Za prowadzenie obrotu węglem kamiennym, w tym import tego surowca, bez wymaganej koncesji grozić będzie kara w wysokości 500 tys. – 2 mln zł. Kontrolowanie i karanie za działalność bez koncesji będzie w kompetencji prezesa URE. Ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia. Na złożenie wniosku o udzielenie koncesji przedsiębiorcy będą mieli trzy miesiące od wejścia w życie nowych przepisów. Jedna z poprawek senackich zaznacza, że udzielane firmom koncesje dotyczą obrotu węglem, a nie tylko przywozu. Kolejna określa, że obowiązek koncesyjny dotyczy firm, których obrót węglem kamiennym przekracza 1 mln 200 tys. euro.

Izba bez poprawek uchwaliła ustawę o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych oraz niektórych innych ustaw. Był to rządowy projekt. Ustawa reguluje przede wszystkim sprawy związane z cofnięciem oraz wygaśnięciem zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie strefy, a ponadto określa nowe zasady zwrotu pomocy publicznej udzielonej przedsiębiorcom prowadzącym tam działalność, przechowywania dokumentacji związanej z taką pomocą, powoływania rady nadzorczej spółki zarządzającej strefą oraz kontroli przedsiębiorców. Nowelizacja przewiduje, że do rad nadzorczych spółek zarządzających strefami w miejsce przedstawiciela wojewody wejdzie przedstawiciel ministra finansów. Ponadto nakłada ona na spółki zarządzające sse obowiązek współpracy ze szkołami ponadgminazjalnymi i wyższymi. Jej celem ma być dostosowanie oferty edukacyjnej i programów nauczania do potrzeb pracodawców.

Senat wyraził zgodę na ratyfikację Układu o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Ukrainą, z drugiej strony, sporządzonego w Brukseli dnia 21 marca 2014 r. oraz dnia 27 czerwca 2014 r. Zgodę na ratyfikację wcześniej wyraził Sejm. Izba jednogłośnie i bez poprawek podjęła uchwałę w sprawie ustawy z 28 listopada 2014 r. Układ o stowarzyszeniu pozwoli na pogłębienie i przyspieszenie integracji Ukrainy z Unią Europejską. Bliższe powiązanie Ukrainy z Unią przyczyni się do budowy stabilności polityczno-gospodarczej tego kraju oraz jego modernizacji. Przez zawarcie Układu o stowarzyszeniu zostaną uregulowane podstawy i kierunki dialogu politycznego, relacji handlowo-inwestycyjnych oraz współpracy w szeregu dziedzin między UE i jej państwami członkowskimi a Ukrainą.