Andrzej Pająk

Izba odrzuciła projekt ustawy o zmianie ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, wniesiony przez senacką Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, i tym samym zakończyła postępowanie w tej sprawie. Projekt miał na celu przyznanie nauczycielom zatrudnionym w publicznych i niepublicznych placówkach kształcenia praktycznego uprawnienia do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego. Został on przygotowany na skutek petycji wniesionej przez członków Rady Pedagogicznej Centrum Kształcenia Praktycznego w Warszawie.

Senatorowie podjęli uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, przygotowanego przez senacką Komisję Rodziny i Polityki Społecznej. Celem projektu jest doprecyzowanie i zmiana niektórych przepisów ustawy o rehabilitacji. Projektowana ustawa wychodzi naprzeciw oczekiwaniom środowiska osób niepełnosprawnych wykonujących działalność gospodarczą, niepełnosprawnych rolników, rolników zobowiązanych do opłacania składek za niepełnosprawnego domownika, a także pracodawców osób niepełnosprawnych. Projektowane zmiany polegają na umożliwieniu umarzania, rozkładania na raty bądź odraczania terminu spłaty należności pieniężnych dotyczących zwrotu pomocy udzielonej w formie refundacji składek na ubezpieczenie społeczne. Osoby niepełnosprawne wykonujące działalność gospodarczą będą mogły ubiegać się o refundację składek na ubezpieczenia społeczne pod warunkiem opłacenia tych składek w całości przed dniem złożenia wniosku za okres, którego składki dotyczą, a nie jak dotychczas – po ich terminowym opłaceniu w całości. Obecnie nawet minimalne opóźnienie powoduje utratę możliwości uzyskania refundacji składek.

Senat podjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, przygotowanego przez senacką Komisję Ustawodawczą. Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Ustawę do Trybunału zaskarżył Rzecznik Praw Obywatelskich. Trybunał stwierdził, iż art. 8 pkt 3 ustawy upoważniający spółdzielnię mieszkaniową do uregulowania w statucie zasad rozliczenia z tytułu zwrotu wkładu mieszkaniowego, będącego ekwiwalentem spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu, w sytuacjach, gdy sam lokal mieszkalny nie podlega zbyciu w drodze przetargu, budzi wątpliwości co do zgodności z zasadą poprawnej legislacji i zasadą sprawiedliwości społecznej. Niekonstytucyjność kwestionowanej regulacji polega na tym, że rozciąga ona moc wiążącą statutu spółdzielni na osoby, które w ogóle nie są jej członkami i nie mają żadnego wpływu na treść uchwalonego statutu, ani nie mogą poddać jego postanowień kontroli sądowej. Z kolei naruszenie zasady poprawnej legislacji polega na odesłaniu całego kompleksu zagadnień związanych z rozliczeniem wkładu mieszkaniowego do uregulowania w statucie spółdzielni, który nie jest aktem powszechnie obowiązującego prawa i nie ma mocy wiążącej wobec wszystkich potencjalnych beneficjentów, a ponadto pozostawia zbyt dużą swobodę w kwestii ukształtowania treści prawa majątkowego (wierzytelności z tytułu wkładu mieszkaniowego) organom spółdzielni mieszkaniowej. Nie pozwala beneficjentom przyznanych przez ustawę roszczeń o wypłatę wkładu mieszkaniowego dokonać samodzielnej oceny wartości ich wierzytelności, stawiając ich w sytuacji niepewności co do faktycznej treści służącego im prawa majątkowego. Kwestionowany przepis nie gwarantuje więc należytej ochrony prawu do wkładu mieszkaniowego będącemu prawem majątkowym. Celem senackiego projektu jest uregulowanie sposobu ustalania wysokości wkładu oraz zwracanej wartości wkładu w przypadku, gdy lokal mieszkalny nie podlega zbyciu w drodze przetargu. Przywraca on stan prawny obowiązujący przed wejściem w życie zakwestionowanej nowelizacji. Od dnia jego wejścia w życie członkowie i spadkobiercy będą mogli liczyć na uzyskanie zwrotu wkładu z tytułu spółdzielczego lokatorskiego prawa w jego rynkowej wartości. Rynkową wartość (nie niższą i nie wyższą) będzie płaciła też osoba przejmująca prawa do lokalu.

Senat przeprowadził także trzecie czytanie trzech senackich projektów. Izba odrzuciła projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, wniesiony przez senacką Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Tym samym zakończone zostało postępowanie w tej sprawie. Projekt przewidywał przyznanie osobom, które pobierają emeryturę lub rentę w wysokości nie przekraczającej kwoty najniższej emerytury oraz które ukończyły 75 rok życia, prawa do bezpłatnego zaopatrzenia w leki refundowane oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego. Z petycją przyznania wszystkim emerytom i rencistom bezpłatnych leków wystąpiło do Senatu Stowarzyszenie „Dzieci wojny” oraz dwie osoby prywatne.

Senatorowie podjęli uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw. Przygotowany przez senacką Komisję Środowiska projekt wprowadza obowiązek sporządzania przez zarządy województw planów inwestycyjnych w zakresie gospodarki odpadami komunalnymi jako uzupełnienie planów wojewódzkich. Plany inwestycyjne powinny być uszczegółowieniem i uzupełnieniem wojewódzkich planów gospodarki odpadami – przez wskazanie instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych, które powinny zostać wybudowane w województwie.

Izba podjęła uchwałę w sprawie zmiany Regulaminu Senatu. Projekt został przygotowany przez Komisję Regulaminową, Etyki i Spraw Senatorskich. Zmianie ulega nazwa Komisji Rodziny i Polityki Społecznej na Komisję Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej.

Senatorowie przyjęli z czterema doprecyzowującymi poprawkami ustawę o zmianie ustawy o drogach publicznych, ustawy o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym oraz ustawy o transporcie drogowym, wywodzącą się z projektu poselskiego. Nowelizacja przewiduje, że wszystkie pojazdy służb mundurowych, specjalnych i ratowniczych, a nie tylko uprzywilejowane, będą zwolnione z opłaty elektronicznej za przejazd autostradami niezależnie od wykonywanych zadań. Odpowiedzialność administracyjną za większość naruszeń obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej będzie ponosił właściciel pojazdu, a nie kierujący, jak to jest obecnie. Nie będzie można nałożyć więcej niż jednej kary administracyjnej za naruszenia tego obowiązku w ciągu jednego dnia. Ustawa określa też wysokość kar za nieuiszczenie opłaty elektronicznej. Kara ma wynosić 500 zł w przypadku zespołu pojazdów o łącznej dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony złożonego z samochodu osobowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony oraz przyczepy. W pozostałych przypadkach ma to być 1500 zł. Ustawa wprowadza też zasadę przedawniania się naruszeń obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej po 180 dniach od popełnienia naruszenia. Uprawnienie do kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej będzie przysługiwało tylko Inspekcji Transportu Drogowego.

Z 10 poprawkami Izba uchwaliła ustawę o charakterystyce energetycznej budynków, przygotowaną przez rząd. Przenosi ona na grunt polski postanowienia unijne w tym zakresie. Efektem proponowanych regulacji ma być poprawa efektywności energetycznej budynków przez rozszerzenie i udoskonalenie systemu ich certyfikacji energetycznej oraz kontroli systemów ogrzewania i systemów klimatyzacji. Świadectwo charakterystyki energetycznej ma być ważne przez dziesięć lat. Jeśli jednak np. w wyniku prowadzonych robót budowlanych zmieni się charakterystyka energetyczna budynku, straci ono ważność przed upływem tego terminu. Przepisy przewidują, że wszystkie nowe budynki będą musiały spełniać odpowiednie normy zużycia energii. Właściciele lub zarządcy budynków chcący je sprzedać bądź wynająć będą musieli zlecić sporządzenie świadectwa charakterystyki energetycznej. Będzie to dotyczyło również osób posiadających spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu w przypadku jego wynajmu.

Senat wprowadził 6 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o bateriach i akumulatorach oraz niektórych innych ustaw. Był to projekt rządowy. Nowelizacja uszczelnia obowiązujący system gospodarowania zużytymi bateriami i akumulatorami. Zawiera rozwiązania w pełniejszy sposób wykonujące prawo unijne. Przewiduje, że od 2015 r. firmy wprowadzające na rynek baterie lub akumulatory znajdą się obowiązkowo w specjalnym rejestrze. Będą one zobowiązane do zorganizowania i sfinansowania zbierania, przetwarzania, recyklingu i unieszkodliwiania zużytych baterii i akumulatorów. Treść wpisów w ewidencji baterii i akumulatorów wprowadzanych do obrotu będzie uproszczona – wystarczające będzie podanie ich rodzaju i masy. Nowelizacja zawiera korzystne przepisy dla przedsiębiorców sprzedających niewielkie ilości baterii i akumulatorów (do 1 kg baterii lub akumulatorów przenośnych oraz do 100 kg baterii lub akumulatorów przemysłowych oraz samochodowych). Przedsiębiorcy ci będą mogli uzyskać u marszałka województwa m.in. zwolnienie z uiszczania opłaty produktowej, organizowania i finansowania zbierania, przetwarzania, recyklingu i unieszkodliwiania zużytych baterii i akumulatorów, zawierania umów z firmami zbierającymi te odpady oraz prowadzącymi zakład ich przetwarzania. W ustawie znalazł się także przepis, zgodnie z którym wprowadzane do obrotu baterie i akumulatory będą mogły zawierać maksymalnie 0,0005 proc. rtęci. Senat zaproponował obniżenie opłat na ekologiczne kampanie od firm. Przedsiębiorstwa za kilogram wprowadzanych na rynek baterii czy akumulatorów mają płacić trzy grosze, a nie pięć, jak chciał Sejm. Poprawki senackie przywracają częściowo wcześniejsze przepisy dotyczące przetwarzania baterii i akumulatorów w zakładach recyklingu. Według senatorów, przyjęte przez Sejm rozwiązania są zbyt liberalne, ponieważ pozwalają na wieloetapowy recykling czy utylizację baterii i akumulatorów przez kilka zakładów, co może być niebezpieczne dla zdrowia i środowiska. Zgodnie z propozycją Senatu, recykling i utylizacja musiałyby przebiegać w jednym zakładzie.

Bez poprawek Senat przyjął ustawę o zmianie ustawy o rencie socjalnej i ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, której projekt przygotował rząd. Ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Zgodnie z nowymi przepisami rentę socjalną będzie można pobierać mimo czasowego przebywania poza granicami Polski. Oznacza to, że do uzyskania tego świadczenia będzie wystarczyło posiadanie miejsca zamieszkania na terenie naszego kraju. Dotychczas osoba opuszczająca Polskę – bez względu na cel wyjazdu – traciła uprawnienie do tego świadczenia. Zmiany obejmują obywateli polskich oraz spełniających przewidziane w ustawie kryteria cudzoziemców, obywateli państw Unii Europejskiej i EFTA (Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu) oraz członków ich rodzin, jeśli posiadają prawo pobytu w Polsce.

Senatorowie uchwalili bez poprawek ustawę o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw. Był to projekt poselski. Nowelizacja stwarza starostom podstawę prawną do finansowania pobytu dzieci w zakładach opiekuńczo-leczniczych i opiekuńczo-rehabilitacyjnych. Są tam kierowane zarówno dzieci pozbawione opieki rodziców, które ze względu na stan zdrowia nie mogą być umieszczone w rodzinie zastępczej ani w domu dziecka, jak i dzieci posiadające rodziców, ale wymagające specjalistycznej opieki. Koszty takiego pobytu ma finansować powiat, na terenie którego dziecko się urodziło. Zmniejszeniu z 20 do 15 ulega liczba rodzin objętych opieką asystentów rodziny oraz koordynatorów pieczy zastępczej. Wprowadzono tez przepis nakładający na podmioty realizujące zadania wynikające z ustawy obowiązek wysłuchania dziecka, jeżeli jego wiek i stopień dojrzałości na to pozwala i uwzględnienia jego zdanie, stosownie do okoliczności. W ustawie znalazły się rozwiązania ułatwiające współpracę między samorządem gminnym a powiatowym.

Senatorowie nie wprowadzili poprawek do ustawy o specjalnym podatku węglowodorowym. Był to projekt rządowy. Ustawa ma na celu zagwarantowanie odpowiedniego udziału Skarbu Państwa w dochodach z eksploatacji złóż. Całkowitym obciążeniem inwestora ma być pobierana przez państwo renta surowcowa o docelowej wysokości ok. 40 proc. Instrumentami fiskalnymi służącymi do osiągnięcia tego celu będą: podatek od wydobycia niektórych kopalin, specjalny podatek węglowodorowy, podatek CIT, opłaty eksploatacyjne, podatek od nieruchomości. Podatek od wydobycia gazu ziemnego ze złoża konwencjonalnego wyniesie 3 proc. wartości wydobytego surowca, a ze źródła niekonwencjonalnego (łupków) – 1,5 proc. Wprowadzony zostanie też specjalny podatek węglowodorowy w wysokości od 0 do 25 proc., w zależności od relacji przychodów do wydatków. Nowo projektowany system ciężarów fiskalnych będzie obejmował wszystkich przedsiębiorców działających w sektorze węglowodorów – nie tylko nowych koncesjonariuszy, ale też przedsiębiorców prowadzących już obecnie działalność wydobywczą, w tym polskie podmioty, np. PGNiG. Nowe podatki będą pobierane od 2020 r.

Nie wprowadzono też poprawek do ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Ordynacja podatkowa, opracowanej przez rząd. Ma ona na celu wprowadzenie w życie dyrektyw unijnych. Ustawa upraszcza rozliczanie podatku VAT płaconego od usług telekomunikacyjnych, nadawczych i elektronicznych świadczonych w innych państwach Unii Europejskiej. VAT od tych usług będzie mógł być opłacany w kraju, w którym konsument korzysta z usługi.

Aż 41 poprawek uchwalił Senat do ustawy o utworzeniu Polskiej Agencji Kosmicznej, przygotowanej przez posłów. PAK będzie realizować zadania w zakresie badania przestrzeni kosmicznej i wykorzystywania tych badań w rozwoju technologii kosmicznych dla celów przemysłowych, obronnych i bezpieczeństwa państwa oraz dla celów nauki. Będzie to agencja wykonawcza, której podstawowe zasady funkcjonowania są określone w ustawie o finansach publicznych. Poprawki senackie zakładają m.in. zmianę statusu rady agencji z doradczo-nadzorczego na opiniodawczo-doradczy oraz przeniesienie siedziby agencji do Gdańska.

Z 10 poprawkami Izba przyjęła ustawę o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, wywodzącą się z projektu poselskiego. Nowelizacja ma na celu usprawnienie funkcjonowania tzw. protokołu elektronicznego, czyli nagrywania obrazu i dźwięku z sali sądowej. Zgodnie z nią, w protokole skróconym, sporządzanym pisemnie w przypadku nagrywanych rozpraw, będzie mogło się także znaleźć streszczenie wyników postępowania dowodowego oraz inne okoliczności istotne dla przebiegu posiedzenia. Dzięki tej zmianie łatwiejsze ma być zapoznanie się z przebiegiem posiedzenia. Treść protokołów i pism będzie także udostępniana za pomocą systemu teleinformatycznego. Ponadto strony będą mogły otrzymać – co do zasady – z akt sprawy zarówno zapis obrazu, jak i dźwięku. W przypadku nagrywanych posiedzeń projekt dopuszcza możliwość wygłoszenia ustnego uzasadnienia. Strony, które złożą wniosek o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, otrzymają odpis wyroku wraz z transkrypcją wygłoszonego uzasadnienia wyroku. Sąd będzie miał na to dwa tygodnie. W sprawach zawiłych termin ten będzie mógł zostać wydłużony przez prezesa sądu na czas nie dłuższy niż 30 dni.

Ustawa o petycjach autorstwa senatorów została przyjęta bez poprawek. Wypełnia ona obowiązek dostosowania ustawodawstwa do przepisów Konstytucji, to jest do określonego w art. 63 obowiązku ustawowego uregulowania trybu rozpatrywania petycji. W myśl zapisów ustawy, petycje będzie można wnosić w interesie publicznym, we własnej sprawie lub podmiotu trzeciego za jego zgodą. Będzie to mogła zrobić osoba fizyczna, ale także związki zawodowe, związki pracodawców, stowarzyszenia, samorządy społeczne i zawodowe czy fundacje. Petycje można będzie składać do wszystkich organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych, które wykonują zadania zlecone z zakresu administracji publicznej. W petycji będzie można żądać zmiany przepisów, podjęcia rozstrzygnięcia albo innego działania. Na rozpatrzenie petycji organy władzy będą miały maksymalnie trzy miesiące. Ustawa dopuszcza, oprócz pisemnej formy petycji, także składanie jej drogą elektroniczną. Urzędy, organizacje, instytucje będą musiały zamieszczać na swych stronach internetowych aktualizowane informacje o składanych do nich petycjach, a także ich skany.

Senatorowie uchwalili bez poprawek ustawę o zmianie ustawy – Prawo atomowe, wywodzącą się z projektu senackiego. Stanowi ona wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 30 lipca 2013 r., w którym TK zakwestionował uregulowanie kwestii podmiotów uprawnionych do kontroli fizycznych parametrów urządzeń radiologicznych w rozporządzeniu – bez podstawy prawnej zawartej w ustawie. Nowelizacja przenosi więc z rozporządzenia ministra zdrowia do ustawy regulacje dotyczące podmiotów uprawnionych do przeprowadzania kontroli fizycznych parametrów urządzeń radiologicznych stosowanych przez jednostki ochrony zdrowia wykonujące zabiegi lub leczenie z zakresu radioterapii, medycyny nuklearnej, radiologii zabiegowej i rentgenodiagnostyki.

Senatorowie wprowadzili 15 poprawek do ustawy o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych, powstałej na bazie rozpatrywanych wspólnie czterech projektów poselskich. Nowelizacja zakłada, że cena przestanie być wyłącznym kryterium rozstrzygania przetargów. Ustalenie ceny jako wyłącznego kryterium wyboru wykonawcy będzie wymagało uzasadnienia. Ustawa zwiększa jawność w zamówieniach publicznych – ogranicza powoływanie się na tajemnicę przedsiębiorstwa do przypadku, w którym podmiot wykaże, że czyni to zgodnie z ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. W celu ograniczenia zjawiska tzw. fałszywego udostępniania potencjału, a tym samym podniesienia pewności i jakości zamówień publicznych, ustawa wprowadza instytucję solidarnej odpowiedzialności z wykonawcą za szkodę zamawiającego. Zamawiający będzie mógł, w uzasadnionych okolicznościach, wymagać od wykonawcy lub podwykonawcy zatrudniania osób pracujących przy realizacji zamówienia na podstawie umowy o pracę. Chodzi tu o roboty budowalne lub usługi. Pracodawcy będą zobowiązani do kalkulowania kosztorysów w sposób uwzględniający wycenę pracy co najmniej na poziomie płacy minimalnej. Nowelizacja przewiduje waloryzowanie wartości kontraktów – zawartych na okres dłuższy niż rok – w sytuacjach, na które strony umowy nie mają wpływu. Chodzi m.in. o wzrost płacy minimalnej, podatku VAT oraz składek na ubezpieczenie społeczne. Ustawa zobowiązuje prezesa Urzędu Zamówień Publicznych do publikowania wykazów praktyk i tworzenia wzorców dokumentów przydatnych zarówno dla zamawiających, jak i wykonawców. Większość senackich poprawek ma charakter doprecyzowujący. Jedna z nich dotyczy okresu, w którym będzie można renegocjować kontrakt. Według wersji sejmowej do takiej renegocjacji mogłoby dojść w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie nowelizacji. Natomiast zgodnie z propozycją Senatu będzie można to zrobić w ciągu 30 dni od wejścia w życie przepisów dokonujących zmian w: stawkach podatku od towarów i usług, wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, zasadach podlegania ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu albo wysokości stawki składki na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, jeżeli zmiany te będą miały wpływ na koszty wykonania przez wykonawcę zamówienia publicznego.

Bez poprawek została przyjęta ustawa o ratyfikacji Umowy o przywilejach i immunitetach Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej, sporządzona w Abu Zabi 13 stycznia 2013 r. Był to projekt rządowy. Celem ustawy jest zapewnienie Międzynarodowej Agencji Energii Odnawialnej osobowości prawnej oraz zdolności do czynności prawnych, a także przywilejów o charakterze majątkowym oraz w zakresie prowadzenia oficjalnej korespondencji.