Andrzej Pająk

Senatorowie podjęli uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw, wniesionego przez senacką Komisję Ustawodawczą. Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Wprowadza ona możliwość zaskarżenia rozstrzygnięć dotyczących odmowy wyznaczenia obrońcy z urzędu w postępowaniu karnym i w sprawach o wykroczenia. Określenie sposobu realizacji przez oskarżonego prawa do obrony dotyczy jednej z podstawowych gwarancji wyznaczających jego status w ramach postępowania karnego. Z tego powodu rozstrzygnięcia w tym zakresie powinny podlegać zaskarżeniu niezależnie od tego, jaką przybrały formę procesową i przez jaki organ zostały wydane.

Senat przyjął bez poprawek ustawę o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw. Rządowa nowelizacja, rozpatrywana w trybie pilnym, uzupełnia i rozszerza uchwalone 21 lutego br. przepisy umożliwiające Ministerstwu Edukacji Narodowej zlecenie przygotowania i wydania podręczników. Ma ona na celu umożliwienie uczniom dostępu do bezpłatnych podręczników, innych materiałów edukacyjnych i materiałów ćwiczeniowych. W szkołach podstawowych projekt ma być wdrażany stopniowo, tj. w roku szkolnym 2014/2015 bezpłatny podręcznik trafi do uczniów klas I, w 2015/2016 – do uczniów klas II, a w 2016/2017 – do uczniów klas III. Od 2017 r. z bezpłatnych podręczników korzystać mają wszyscy uczniowie podstawówek i gimnazjów. Nowe przepisy wprowadzają zasadę kolegialnego wyboru podręcznika lub innego materiału edukacyjnego przez zespół nauczycieli prowadzących zajęcia lekcyjne. Ponadto przepisy określają procedurę ustalania zestawu podręczników lub materiałów edukacyjnych, a także materiałów ćwiczeniowych stosowanych w danej szkole.

Także bez poprawek senatorowie omówili nowelizację ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Był to kolejny pilny projekt rządowy. Nowelizacja eliminuje niezgodny z Konstytucją przepis, który uzależnia zastosowanie skróconego czasu pracy wobec osoby niepełnosprawnej zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności od uzyskania zaświadczenia lekarskiego o celowości stosowania skróconej normy czasu pracy. Zakwestionowany przez Trybunał Konstytucyjny przepis traci moc obowiązującą 10 lipca br.

Z 15. redakcyjnymi poprawkami Izba uchwaliła ustawę o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze oraz niektórych innych ustaw, wywodzącą się z projektu rządowego. Stanowi ona wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał orzekł, że dożywotnie usunięcie z powodów dyscyplinarnych z samorządu zawodowego, bez prawa ubiegania się o ponowny wpis na listę osób wykonujących dany zawód, jest niezgodne z konstytucją. Ustawa zakłada zmianę przepisów dotyczących odpowiedzialności dyscyplinarnej członków niektórych samorządów zawodowych (adwokatów, radców prawnych, weterynarzy, notariuszy, farmaceutów, urbanistów, architektów, inżynierów budownictwa, rzeczników patentowych, komorników oraz diagnostów laboratoryjnych). Przewiduje ona wdrożenie mechanizmu przywracania do zawodu osób ukaranych przez samorządy zawodowe np. przez wprowadzenie prawa do ubiegania się o ponowny wpis na listę członków samorządu zawodowego pod warunkiem złożenia stosownego egzaminu zawodowego oraz wprowadzenie instytucji zatarcia wpisu o orzeczeniu najsurowszej z kar dyscyplinarnych.

Senatorowie nie wprowadzili poprawek do ustawy o zmianie ustawy o spłacie niektórych niezaspokojonych należności przedsiębiorców, wynikających z realizacji udzielonych zamówień publicznych. Zakłada ona, że nie tylko mikro, małe i średnie, ale również duże firmy (jako podwykonawcy) będą mogły zwrócić się do Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad o wypłatę zaległych należności. Prawo do tego będą miały podmioty, które zawarły umowę z generalnym wykonawcą w związku z realizacją zamówienia publicznego na roboty budowlane, udzielonego przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad – jeśli generalny wykonawca zalega im z zapłatą za wykonane i odebrane roboty budowlane. Tak jak dotychczas, GDDKiA będzie mogła wypłacić podwykonawcy niezrealizowane należności – do wysokości posiadanej gwarancji należytego wykonania umowy, złożonej przez generalnego wykonawcę. Środki na spłatę należności, jak dotąd, będą pochodzić z Krajowego Funduszu Drogowego. Zmiana oznacza objęcie ustawą dużych przedsiębiorców, którzy dotychczas nie mieli prawa do spłaty należności przez GDDKiA. Nowelizacja wykonuje wyrok Trybunału Konstytucyjnego, który uznał, że nie ma podstaw, aby duże przedsiębiorstwa nie mogły być objęte przepisami ustawy.

Pięć doprecyzowujących poprawek wprowadzili senatorowie do ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne. Celem nowelizacji jest umożliwienie przeprowadzenia prawnego rozdziału obrotu hurtowego i obrotu detalicznego energią w przedsiębiorstwie dominującym na krajowym rynku gazu, tj. Polskim Górnictwie Naftowym i Gazownictwie S.A. – w sposób jak najmniej uciążliwy dla jego klientów detalicznych. Rozdział ma służyć likwidacji przewagi konkurencyjnej PGNiG nad innymi uczestnikami rynku, którzy nie prowadzą sprzedaży energii jednocześnie w hurcie i detalu. Dzięki nowelizacji w związku z rozdziałem sprzedaży hurtowej i detalicznej nie będzie trzeba podpisywać nowych umów z dotychczasowymi klientami detalicznymi. PGNiG będzie miało trzy miesiące na poinformowanie klientów o zmianach. Od otrzymania tej informacji klienci będą mieli 30 dni na wypowiedzenie umów bez konieczności ponoszenia kosztów lub wypłaty odszkodowań. Nowelizacja ma zapewnić odbiorcom końcowym gwarancję bezpieczeństwa dostaw oraz należytą ochronę ich interesów.

Senat z dwoma doprecyzowującymi poprawkami przyjął ustawę o zmianie ustawy o transporcie kolejowym. Był to komisyjny projekt. Celem ustawy jest usprawnienie procedur służących realizacji inwestycji infrastrukturalnych i taborowych w transporcie kolejowym przez m.in. nałożenie obowiązku składania dokumentacji niezbędnej do uzyskania zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji pojazdów kolejowych w postaci elektronicznej oraz rozstrzygnięcie, że przy wydawaniu decyzji administracyjnych o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej nie stosuje się przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym.

Bez poprawek została przyjęta ustawa o zmianie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, która uzupełnia katalog przesłanek niewypłacalności pracodawcy o postanowienie o wszczęciu wtórnego postępowania upadłościowego. Obecnie pracownicy są pozbawieni ochrony w sytuacji, gdy zagraniczny sąd wszczął postępowanie upadłościowe, a ponowne postępowanie ogłosi sąd w Polsce. Projekt zmian w ustawie przygotował Senat w związku z przypadkiem polskiej firmy, której upadłość ogłosił francuski sąd. Po wszczęciu ponownego postępowania upadłościowego w Polsce okazało się, że przepisy nie pozwalają wypłacić ponad 900 osobom pieniędzy z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego następuje zazwyczaj po kilku miesiącach od daty ogłoszenia upadłości przez sąd zagraniczny i powstania niewypłacalności firmy. W efekcie zgłoszone roszczenia pracownicze nie mogą być zaspokojone, ponieważ zwykle są zgłaszane po zbyt długim okresie od pierwszej decyzji. Zgodnie z proponowanymi zmianami, po wszczęciu wtórnego postępowania upadłościowego wobec polskiego przedsiębiorcy będzie można pracownikom wypłacić pieniądze.

Kolejna ustawa uchwalona bez poprawek to ustawa o zmianie ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne, której projekt przygotował rząd w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego. Wprowadza ona nowe regulacje dotyczące ustalania i pobierania opłat za udostępnianie zbiorów danych lub innych materiałów państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, a także za czynności związane z prowadzeniem tego zasobu. Nowe przepisy nakładają na Głównego Geodetę Kraju obowiązek opracowania wytycznych dotyczących powszechnej taksacji nieruchomości i nadzorowania jej przebiegu. Ponadto nowelizacja usprawnia realizację zadań w dziedzinie geodezji i kartografii. Zaproponowano także nową definicję „prac geodezyjnych”, a niektóre definicje doprecyzowano. Nowe przepisy dopuszczają współdziałanie – merytoryczne i finansowe – marszałków województw z Głównym Geodetą Kraju w tworzeniu standardowych opracowań kartograficznych, gdzie części tych opracowań finansować będzie samorząd województwa, jeżeli będzie zainteresowany przyspieszeniem prac. Zgodnie z nowymi regulacjami, Główny Geodeta Kraju będzie współpracować z ministrem obrony narodowej przy realizacji zadań z zakresu geodezji i kartografii mających znaczenie dla obronności państwa. Ponadto ustawa przewiduje nieodpłatny dostęp do wszystkich zbiorów danych państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego w postaci elektronicznej, pod warunkiem, że będą one wykorzystane do celów edukacyjnych, badawczych, rozwojowych lub ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego przez służby specjalne. Nowelizacja zmienia też przepisy regulujące odpowiedzialność dyscyplinarną geodetów, wprowadzając m.in. dwuinstancyjny tryb postępowania dyscyplinarnego oraz instytucję rzecznika dyscyplinarnego.