W dniu 6 czerwca 2014 r. zakończyło się 55. posiedzenie Senatu. Senatorowie wysłuchali informacji szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego Pawła Wojtunika o wynikach działalności CBA w 2013 r. Senat przeprowadził drugie czytanie czterech senackich projektów ustaw, z których trzy realizują wyroki Trybunału Konstytucyjnego. Izba podjęła uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, wniesionego przez Komisję Ustawodawczą. Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Trybunał zauważył problem konstytucyjny polegający na tym, że ustawodawca nie dostrzegł konieczności odrębnego unormowania relacji dwóch zdarzeń: biegu terminu do wniesienia skargi kasacyjnej i wszczęcia procedury mającej na celu przyznanie stronie prawa pomocy. Projekt przewiduje wprowadzenie do ustawy regulacji wzorowanych na tych, które można znaleźć w procedurze cywilnej: termin wyznaczony na wniesienie skargi kasacyjnej biegnie od dnia, w którym pełnomocnikowi wyznaczonemu w ramach instytucji prawa pomocy został doręczony odpis orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego wraz z uzasadnieniem. Dzięki temu wciąż ma on do dyspozycji 30 dni na skontaktowanie z reprezentowaną stroną, zapoznanie się z aktami sądowymi oraz – jeżeli istnieją podstawy do wystąpienia ze skargą kasacyjną – sporządzenie i wniesienie tego środka. Powinno to służyć profesjonalnemu i rzetelnemu przygotowaniu zarzutów skargi oraz ich uzasadnienia. W przypadku gdyby wniosek strony o ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika nie został uwzględniony, to termin do wniesienia skargi kasacyjnej biegłby dopiero od momentu doręczenia stronie postanowienia odmownego, z tym że zaskarżenie tego postanowienia dodatkowo odsuwałoby w czasie początek biegu terminu do czasu doręczenia stronie kolejnego negatywnego rozstrzygnięcia sądu.
Senatorowie podjęli uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych, przygotowanego przez Komisję Ustawodawczą. Także i on stanowi wykonanie przez Senat obowiązku dostosowania systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Jego celem jest m.in. doprecyzowanie kwestii związanych z zarządzaniem sądami powszechnymi przez dyrektorów sądów oraz uporządkowanie regulacji związanych z nadzorem ministra sprawiedliwości nad działalnością administracyjną tych sądów. Trybunał uznał, że niezależnie od przyjętego modelu nadzoru, władza sądownicza powinna mieć zagwarantowaną prawną możliwość ochrony swoich uprawnień oraz posiadać instrumenty umożliwiające wywieranie wpływu na te działania pozostałych władz, które są istotne dla efektywności działania sądów. Projektodawcy proponują, aby to Krajowa Rada Sądownictwa była niezależnym arbitrem w razie ewentualnego sporu między ministrem sprawiedliwości a organami władzy sądowniczej.
Senat przyjął uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, wniesionego przez Komisję Ustawodawczą. Projektowana ustawa również stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Zakłada ona, że w ramach krajowego systemu ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, prowadzonego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, jeden numer identyfikacyjny będzie nadawany tylko w przypadku tych małżonków, którzy są współposiadaczami gospodarstwa rolnego. W pozostałych przypadkach każdy z małżonków będzie miał prawo do osobnego numeru identyfikacyjnego. Umożliwi to im ubieganie się o płatności z funduszy w ramach wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej na prowadzone przez nich osobno gospodarstwa rolne. Trybunał zakwestionował przepis różnicujący sytuację posiadaczy gospodarstw rolnych, którzy pozostają w związku małżeńskim, i posiadaczy, którzy nie pozostają w związku małżeńskim, a także różnicujący sytuację samych małżonków, z których tylko jedno jest wpisane do ewidencji producentów”. Ponadto zdaniem TK, przepis ten zachęca do niezawierania związków małżeńskich bądź ich rozwiązywania ze względów finansowych.
Senatorowie podjęli uchwałę w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o orderach i odznaczeniach, przygotowanego przez grupę senatorów. Proponują oni zmianę statusu Krzyża Wolności i Solidarności oraz zasad jego nadawania w celu poszerzenia kręgu osób nim odznaczonych. Zgodnie z ustawą o orderach i odznaczeniach z 1992 r., Krzyż Wolności i Solidarności jest nagrodą dla działaczy opozycji wobec dyktatury komunistycznej w latach 1956–1989. Senatorowie proponują, aby było to odznaczenie o charakterze pamiątkowym i aby mogło być nadawane wszystkim osobom spełniającym ustawowe kryteria bez względu na fakt wcześniejszego otrzymania wyższych odznaczeń za działalność na rzecz opozycji. Ugruntował się bowiem trwały zwyczaj nienadawania Krzyża Wolności i Solidarności osobom, które otrzymały ordery lub odznaczenia wyższej rangi. Obowiązujący tryb postępowania eliminuje znaczną liczbę opozycjonistów, których wybitna i bogato udokumentowana działalność niepodległościowa zasługuje na wyróżnienie. Ponadto propozycja senatorów usuwa przeszkodę do szerszego pośmiertnego nadawania Krzyża Wolności i Solidarności. Projekt zmian w ustawie o orderach i odznaczeniach wychodzi naprzeciw oczekiwaniom byłych działaczy opozycji demokratycznej i osób represjonowanych w PRL. Według pierwotnych szacunków, kryteria do otrzymania Krzyża Wolności i Solidarności spełniało ok. 30 tys. osób. Według informacji Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, do października ubr. Prezydent RP nadał zaledwie 1021 tych odznaczeń. Otrzymało je więc tylko ok. 3 proc. osób, spośród tych które powinny zostać uhonorowane.
Izba przyjęła bez poprawek ustawę o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw. Był to projekt rządowy. Celem nowelizacji jest obniżenie progów relacji państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto w mechanizmie korygującym stabilizującej reguły wydatkowej. Zakłada ona, że próg na poziomie 55 proc. PKB zostanie zastąpiony progiem 48 proc., a próg 50 proc. PKB – progiem 43 proc. Propozycje przygotowane przez Ministerstwo Finansów związane są z przeprowadzoną ostatnio zmianą w systemie emerytalnym (dotyczącą OFE), która skokowo zmniejszyła poziom długu publicznego. Ich celem jest ustabilizowanie długu publicznego na niższym poziomie i zapewnienie wiarygodności polskiej polityki fiskalnej. Ustawa ułatwia konsolidację przepływów finansowych między funduszami zarządzanymi przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. W noweli doprecyzowano też kwestie zmian w budżecie ustalonym zastępczo przez regionalną izbę obrachunkową, dokonywanych przez jednostkę samorządu terytorialnego. Zaproponowane rozwiązania mają służyć dyscyplinowaniu samorządów do wdrażania programów naprawczych np. nie będzie można podnosić wysokości wydatków na diety radnych oraz na wynagrodzenia zarządu jednostki samorządu terytorialnego. Ponadto nowe przepisy przewidują zmiany, które mają usprawnić zarządzanie finansami jednostek podległych Ministerstwo Spraw Zagranicznych poza granicami Polski.
Senat uchwalił z 11. poprawkami, merytorycznymi i redakcyjnymi, ustawę o niektórych umowach zawieranych w związku z realizacją zamówień o podstawowym znaczeniu dla bezpieczeństwa państwa. Był to rządowy projekt. Zmiany wiążą się z koniecznością dostosowania polskich przepisów do prawa unijnego, w tym traktatu o funkcjonowaniu UE, dyrektywy dotyczącej zamówień w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa oraz kodeksu offsetowego Europejskiej Agencji Obrony (EDA). Ustawa określa prawa i obowiązki stron oraz zasady zawierania umów w związku z realizacją zamówień publicznych dotyczących produkcji lub handlu bronią, amunicją i materiałami wojennymi. Zakłada ona, że umowy offsetowe mają służyć ochronie podstawowych interesów bezpieczeństwa państwa, a nie korzyściom ekonomicznym. Dlatego za ich zawieranie ma być odpowiedzialny minister obrony narodowej, który będzie także zobowiązany do kontroli zobowiązań offsetowych, a nie jak do tej pory minister gospodarki. Z tego powodu umowy mają dotyczyć wyłącznie offsetu bezpośredniego – adresowanego do przedsiębiorstw przemysłu zbrojeniowego. Kooperacja ma polegać w szczególności na przekazywaniu technologii i wiedzy z przeniesieniem autorskich praw majątkowych lub licencyjnych, co ma zapewnić niezależności od zagranicznego dostawcy. Dotychczas zawieranie umów offsetowych było obowiązkowe przy zamówieniach o wartości od 5 mln euro. Nowelizacja znosi to kryterium – offset nie będzie obligatoryjny. Obowiązek zawierania offsetu przy zagranicznych zakupach na potrzeby obronności wprowadziła ustawa z 1999 r. Wymóg ten offsetu towarzyszył m.in. zakupom F-16 i Spike. Wartość dotychczas zawartych programów offsetowych przekroczyła 8 mld dolarów. Wykreślenie przepisu dotyczącego odszkodowań za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania offsetowego oraz doprecyzowanie procedur – to niektóre poprawki zgłoszone przez Senat.
Izba wprowadziła 14 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o kierujących pojazdami, której projekt został przygotowany przez sejmową Komisję Infrastruktury. Ustawa przewiduje m.in., że osoby posiadające co najmniej od trzech lat prawo jazdy kat. B będą mogły jeździć motocyklami z automatyczną skrzynią biegów o pojemności do 125 centymetrów sześciennych. Obecnie bez dodatkowego egzaminu osoby mające takie prawo jazdy mogą jeździć jedynie motorowerami i skuterami. Nowelizacja przywraca odpowiedzialność merytoryczną ministra nadzorującego transport za treści zawarte w pytaniach egzaminacyjnych. Pytania, które będzie układać specjalna komisja, mają być jawne i ogólnodostępne. Zniesiony ma zostać obowiązek uczestniczenia w prowadzonych przez ośrodki szkolenia kierowców kursach teoretycznych przygotowujących do egzaminu.
Z 21. doprecyzowującymi poprawkami senatorowie uchwalili ustawę o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw, wywodzącą się z projektu rządowego. Jej celem jest wdrożenie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej w sprawie norm dotyczących kwalifikowania obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako beneficjentów ochrony międzynarodowej, jednolitego statusu uchodźców lub osób kwalifikujących się do otrzymania ochrony uzupełniającej oraz zakresu udzielanej ochrony. Dyrektywa określa kategorie cudzoziemców, którzy mogą korzystać z ochrony międzynarodowej, a także przysługujące im uprawnienia, np. do korzystania z opieki medycznej i socjalnej czy prawo do łączenia rodzin. W noweli znalazła się regulacja, która pozwoli na uzyskanie prawa pobytu rodzinom osób objętych ochroną międzynarodową, które razem z tymi ostatnimi nielegalnie wjechały lub przebywały na terytorium Polski, a które same nie złożyły wniosku o przyznanie statusu uchodźcy lub nie zostały objęte takim wnioskiem. Posiadający zezwolenie na pobyt czasowy członkowie rodzin osób objętych ochroną międzynarodową mają uzyskać prawo do świadczeń pomocy społecznej. Nowela przewiduje też wprowadzenie procedury umożliwiającej potwierdzenie ukończenia studiów wyższych przez uchodźców i osoby objęte ochroną uzupełniającą. Przewidziano procedury uznawania kwalifikacji w takich zawodach regulowanych jak lekarz, weterynarz, aptekarz, architekt i pielęgniarka.
Bez poprawek przyjęta została się ustawa o informowaniu o cenach towarów i usług, powstała na bazie projektu rządowego. Przewiduje ona, że przedsiębiorcy nie będą musieli metkować każdej sztuki towaru, który mają w swojej ofercie, wystarczy, że umieszczą cenę w widocznym miejscu. Metkowanie jest szczególnie uciążliwe dla małych firm, które nie mają odpowiednich systemów oznaczania towarów kodami kreskowymi. Ministerstwo Finansów przyjęło, że rocznie w przypadku małych i średnich firm oszczędności wyniosą ok. 150 mln zł, a pozostałe przedsiębiorstwa zaoszczędzą ok. 350 mln zł. Zgodnie z przepisami ceny mają być widoczne i nie budzić wątpliwości. Za naruszenie obowiązków określonych w ustawie przedsiębiorca będzie mógł dostać karę w wysokości do 20 tys. zł, a jeżeli w ciągu roku trzykrotnie naruszy przepisy, narazi się na karę do 40 tys. zł. Rozwiązania dotyczące ewentualnego reglamentowania rynku oraz ustalania cen na towary i usługi, szczególnie te, które mają podstawowe znaczenia dla konsumentów, będą znajdować się w ustawach dotyczących stanów nadzwyczajnych, czyli ustawie o stanie klęski żywiołowej, o stanie wyjątkowym oraz w ustawie o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach podległości konstytucyjnym organom RP.
Także bez poprawek uchwalona została ustawa o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Federacyjną Republiką Brazylii o przekazywaniu osób skazanych, podpisanej w Brasilii 26 listopada 2012 r. Projekt ustawy przygotował rząd. Umowa pozwoli stronom na przekazywanie skazanych w celu odbycia kary pozbawienia wolności na terytorium kraju ojczystego. Da ona szansę obywatelom polskim skazanym w Brazylii na karę pozbawienia wolności na powrót do kraju i odbycie pozostałej części kary w warunkach, jakie zapewniają polskie zakłady karne. Obecnie w brazylijskich więzieniach przebywa 12 obywateli polskich, natomiast w polskich zakładach karnych nie przebywa żaden obywatel Brazylii.
