Andrzej Pająk

Komisja Środowiska oraz Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej wniosły o wprowadzenie do ustawy 3 poprawek doprecyzowujących. W trakcie debaty ustawę krytykowali senatorowie PiS, wskazywali m.in. na brak pełnej symulacji kosztów wdrożenia ustawy, zbyt wysokie kary. Bronili jej senatorowie PO, podkreślając, że jej uchwalenie to konieczność. W wyniku głosowania Izba odrzuciła wniosek o odrzucenie ustawy (60 głosów za, 27 – przeciw) i przyjęła ustawę wraz z 4 poprawkami (61 głosów za, 27 – przeciw). Jedna z nich umożliwia pozyskiwanie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej lub wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej środków finansowych na realizację systemu kontroli, w szczególności w zakresie programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych. W opinii Senatu, zmiana ta pozwoli na wyeliminowanie sytuacji, w których konieczność wykonywania obowiązków kontrolnych w zakresie realizacji programu systemu kontroli ograniczyłaby możliwości wykonywania innych zadań przez wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska, w szczególności mając na względzie, że kontrole mają być prowadzone w ramach już posiadanych środków na bieżącą działalność.

Ze zmianami Senat przyjął również ustawę o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, mającą na celu zmniejszenie obciążeń jednostek samorządu terytorialnego związanych ze wspieraniem rodziny i pieczy zastępczej w okresie przejściowym, do 31 grudnia 2014 r. Nowela wprowadza m.in. fakultatywność przydzielania asystenta rodziny, zatrudniania osoby do pomocy w sprawowaniu opieki nad dziećmi lub pomocy w gospodarstwie w rodzinnych domach dziecka, a także objęcia rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka opieką koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. Umożliwiono łączenie pracy asystenta rodziny z pełnieniem obowiązków pracownika socjalnego, jeżeli zadania te wykonywane są w różnych gminach. Ograniczono uprawnienia zawodowych rodzin zastępczych, w których przebywa więcej niż 3 dzieci (starosta jest zobowiązany do przyznania jednego z dwóch uprawnień, a nie, jak obecnie, obu). Zwiększono z 15 do 30 liczbę rodzin lub rodzinnych domów dziecka, które koordynator pieczy zastępczej ma pod swoją opieką. Postanowiono, że ośrodki adopcyjne będą wykonywać swoje zadania nieodpłatnie, co oznacza bezpłatne szkolenia dla kandydatów do przysposobienia dziecka.

Komisja Rodziny i Polityki Społecznej zaproponowała wprowadzenie do ustawy 11 poprawek, Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej zaś – 10. Większość tych zmian ma charakter legislacyjny, doprecyzowujący i uściślający. W wyniku głosowań poparcie Izby uzyskało 13 zmian. Senatorowie zdecydowali m.in., że w wypadku umieszczenia rodzeństwa w placówce opiekuńczo-wychowawczej typu rodzinnego, za zgodą dyrektora tej placówki oraz po uzyskaniu zgody wojewody, będzie możliwe umieszczenie większej liczby dzieci niż zezwala na to ustawa (8), ale nie więcej niż 10. Wprowadzono też zmianę umożliwiającą pełnienie funkcji rodziny zastępczej zawodowej przez zastępczą rodzinę niezawodową, zamieszkującą w innym powiecie niż przyjęte przez nią dziecko. Kolejna poprawka pozwoli na objęcie pomocą przyznawaną na kontynuowanie nauki osób usamodzielnionych, w stosunku do których stosowano dotychczasowe przepisy ustawy o pomocy społecznej, jeżeli osoby te spełniają warunki do udzielania pomocy na kontynuowanie nauki na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Izba wprowadziła również zmiany do ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, stanowiącej implementację do polskiego prawa dyrektyw Parlamentu Europejskiego i Rady. Znowelizowane przepisy regulują warunki, na jakich ma być udzielane zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w celu podjęcia w Polsce pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, tzw. niebieskiej karty. Takie zezwolenie będzie wydawane w ramach jednej procedury administracyjnej, obejmującej zarówno zezwolenie na zamieszkanie w Polsce, jak i zezwolenie na pracę. W toku postępowania organ do tego uprawniony, czyli wojewoda, zbada, czy podmiot powierzający cudzoziemcowi wykonanie pracy ma możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych na rynku lokalnym. Wojewoda będzie też zobowiązany ustalić, czy cudzoziemiec posiada odpowiednie kwalifikacje, czy spełnia kryterium progu wynagrodzenia, określanego w odniesieniu do średniego rocznego wynagrodzenia w Polsce i uzależnionego od szczególnego zapotrzebowania na pracowników świadczących daną pracę.

Kolejne przepisy przewidują m.in.: możliwość pozostania na terytorium Polski cudzoziemca pomimo czasowego braku zatrudnienia; okoliczności zmiany warunków zezwolenia; wprowadzają obowiązki informacyjne cudzoziemca oraz nowe definicje legalnego doświadczenia zawodowego, kwalifikacji uzyskanych w ramach kształcenia na poziomie studiów wyższych, wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji i wyższych kwalifikacji zawodowych.

Ustawa wprowadza też nowe rozwiązania dotyczące wydalania cudzoziemców nielegalnie przebywających na terytorium Polski. Organ, który wydał decyzję o wydaleniu, decyzję o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium, na wniosek cudzoziemca będzie mógł cofnąć zakaz, gdy cudzoziemiec wykaże, że wykonał wszystkie postanowienia decyzji o wydaleniu, o zobowiązaniu do opuszczenia terytorium Polski lub innej decyzji, w której orzeczono zakaz ponownego wjazdu lub gdy ponowny wjazd na terytorium RP lub na terytorium państw obszaru Schengen ma nastąpić ze względów humanitarnych.

Ustawa zmienia także przesłanki do umieszczenia danych cudzoziemca w wykazie cudzoziemców, których pobyt na terenie Polski jest niepożądany. Nakłada na organ prowadzący postępowanie w sprawie wydalenia cudzoziemca obowiązek zapewnienia tłumacza osobie niewładającej w wystarczającym stopniu językiem polskim, a także obowiązek zapewnienia tłumaczenia wydanej decyzji w języku zrozumiałym dla cudzoziemca.

Senat zaakceptował 21 poprawek,w większości o charakterze legislacyjnym, proponowanych przez komisje: Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Spraw Zagranicznych, a także zmianę autorstwa senatora Aleksandra Świeykowskiego. Głosowało za tym 78 senatorów, 1 był przeciw, a 9 wstrzymało się od głosu. Senat przesądził m.in., że o niebieską kartę w Polsce mogą ubiegać się wszyscy cudzoziemcy mieszkający dotychczas w innym państwie Unii Europejskiej na podstawie niebieskiej karty wydanej przez to państwo, bez względu na okres dotychczasowego pobytu cudzoziemca w UE. Izba wykreśliła ponadto uzależnienie otrzymania zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony przez członka rodziny cudzoziemca posiadającego niebieską kartę od długości okresu, na jaki została wydana. W myśl innej senackiej poprawki, wydanie cudzoziemcowi niebieskiej karty musi poprzedzić zawarcie przedwstępnej umowy o pracę, a nie otrzymanie przez niego wiążącej oferty pracy. Izba jednoznacznie przesądziła także, że cudzoziemcowi, który otrzyma niebieską kartę, wydaje się kartę pobytu.

Senat poparł również stanowisko komisji: Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Spraw Zagranicznych, które wniosły o przyjęcie bez poprawek ustawy o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Federacji Rosyjskiej o zasadach małego ruchu granicznego, podpisanej w Moskwie dnia 14 grudnia 2011 r. Za takim wnioskiem opowiedziało się 60 senatorów, 21 było przeciw, a 6 wstrzymało się od głosu. Umowa, podpisana w grudniu 2011 r. w Moskwie, umożliwi wielokrotne przekraczanie granicy polsko-rosyjskiej przez mieszkańców stref przygranicznych obu państw oraz przebywanie na terenie strefy sąsiada bez konieczności posiadania wizy. Po stronie polskiej umowa obejmuje część województwa pomorskiego (Gdynia, Gdańsk, Sopot oraz powiaty pucki, gdański, nowodworski i malborski) oraz województwa warmińsko-mazurskiego (Elbląg i powiaty elbląski, braniewski, lidzbarski, bartoszycki oraz Olsztyn, powiaty: olsztyński, kętrzyński, mrągowski, węgorzewski, giżycki, gołdapski i olecki). Po stronie rosyjskiej natomiast strefą przygraniczną będzie cały obwód kaliningradzki.

Izba, zgodnie z wnioskiem komisji: Ustawodawczej, Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą oraz Budżetu i Finansów Publicznych, odrzuciła ponadto projekt uchwały w sprawie odebrania Senatowi RP środków finansowych na współpracę z Polonią i wspieranie Polaków za granicą. Za odrzuceniem projektu głosowało 51 senatorów, 28 było przeciw, 4 wstrzymało się od głosu, 1 nie głosował. Autorem projektu był wicemarszałek Stanisław Karczewski. Podczas dyskusji nad projektem doszło do sporu między senatorami PO i PiS. W opinii senatora Łukasza Abgarowicza, projekt uchwały „nie odnosi się do sposobu (…) wywiązywania się przez państwo polskie z obowiązków w stosunku do Polaków za granicą, ale jest propozycją krytyki przez Senat poczynań koalicji większościowej, w tym rządu”. Według senatora Bogdana Pęka, odebranie Senatowi środków finansowych na Polonię jest niebywałym skandalem i narusza podmiotowość Izby. Senatorowie PiS apelowali o przyjęcie uchwały niezależnie od podziałów politycznych.